Τελικά είναι ωφέλιμα ή όχι τα τεχνητά γλυκαντικά στο διαβήτη;

Τι εννοούμε όμως με τον όρο γλυκαντικά και ποια είναι τα τεχνητά γλυκαντικά;

Ολιγοθερμιδικές γλυκαντικές ύλες ορίζονται τα φυσικά εκείνα ή τεχνητά υποκατάστατα ζάχαρης, που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία τροφίμων από το 1978, με σκοπό να προσφέρουν γλυκιά γεύση , με μικρό έως ελάχιστο θερμιδικό κόστος, τόσο για τις περιπτώσεις ατόμων που επιθυμούν καλύτερο έλεγχο του σωματικού του βάρους, όσο και για πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη που επιθυμούν καλύτερο έλεγχο, δεδομένου ότι δεν επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.

Οι φυσικές γλυκαντικές ύλες είναι: η φρουκτόζη, η σορβιτόλη, η μανιτόλη, η ξυλιτόλη, το σιρόπι αγαύης και η τελευταία χρησιμοποιούμενη, αλλά περισσότερο διαδεδομένη στέβια. Οι τεχνητές τώρα γλυκαντικές ουσίες, οι εγκεκριμένες από τον FDA και επομένως οι ασφαλείς για χρήση, στις χώρες της Ε.Ε. είναι :

*Το ακελοσουλφαμικό Κ (Ε950). 200 φορές γλυκύτερο από τη ζάχαρη, δεν μεταβολίζεται και είναι ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες. Αποδεκτή ημερήσια ποσότητα πρόσληψης (ADI) 15 mg/kg Σ.Β. χρησιμοποιείται κυρίως ως επιτραπέζιο γλυκαντικό, σε φαγητά, ποτά αλλά και σε προϊόντα στοματικής υγιεινής.

*Η ασπαρτάμη (Ε951). Η δημοφιλέστερη ίσως γλυκαντική ουσία. 180 φορές γλυκύτερη από την κοινή ζάχαρη, μεταβολίζεται κι είναι ευαίσθητη στη θερμοκρασία. ADI 40mg/kg Σ.B. Χρησιμοποιείται κυρίως σε αναψυκτικά, δημητριακά πρωινού, ζελέ, τσίχλες κι επιδόρπια. Αντενδείκνυται σε άτομα που πάσχουν από φαινυλκετονουρία (PKU).

*Νεοτάμη (Ε 961). Σχετικά σύγχρονο γλυκαντικό παράγωγο της ασπαρτάμης, 8000 φορές γλυκύτερο της ζάχαρης, δεν μεταβολίζεται κι είναι θερμοανθεκτική. ADI 2 mg/kg Σ.B. Χρησιμοποιείται κυρίως σε προϊόντα φούρνου και τσίχλες.

*Σακχαρίνη (Ε954). Το πρώτο τεχνητό γλυκαντικό. Είναι  300- 400 περίπου φορές γλυκύτερη από τη ζάχαρη, δεν μεταβολίζεται κι είναι σταθερή στη θερμοκρασία. ADI 5mg/kg Σ.B. Χρησιμοποιείται κυρίως σε ποτά, αναψυκτικά, χυμούς φρούτων, καραμέλες, παγωτά και επιδόρπια.

*Σουκραλόζη (Ε955). Είναι 600 φορές γλυκύτερη από τη ζάχαρη και είναι σταθερή στη θερμοκρασία. ADI 15mg/kg Σ.B. Χρησιμοποιείται κυρίως σε προϊόντα φούρνου, επιδόρπια, γλυκίσματα, παγωτά και γαλακτοκομικά πρϊόντα.

*Κυκλαμικό οξύ και άλατα του με Να και Cα. Είναι 200 φορές γλυκύτερο από τη ζάχαρη. ADI 15mg/kg Σ.B. Χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με σακχαρίνη κυρίως σε αναψυκτικά, χυμούς φρούτων, τσίχλες, μαρμελάδες, παγωτά και προϊόντα ζαχαροπλαστικής.

Πως μπορεί να επηρεάζουν τα τεχνητά γλυκαντικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα;

Είχε επικρατήσει η άποψη ότι ένα από τα οφέλη των τεχνητών γλυκαντικών είναι ότι δεν προκαλούν αύξηση στα μεταγευματικά επίπεδα σακχάρου, ένα χαρακτηριστικό που θα μπορούσε να έχει προφανή οφέλη για την κατανάλωση τόσο στο γενικό πληθυσμό, αλλά κι ειδικότερα για τους διαβητικούς όσο και για εκείνους που βρίσκονται σε κατάσταση προδιαβήτη. Τα τελευταία όμως ερευνητικά δεδομένα έρχονται ν’ ανατρέψουν την άποψη αυτή. Σε μελέτη παρατηρήθηκε διαταραχή στη διαχείριση των επιπέδων γλυκόζης καθώς και της απόκρισης της ινσουλίνης μεταγευματικά αφού προηγουμένως είχε καταναλωθεί σουκραλόζη. Σε άλλη μελέτη παρατηρήθηκε διαταραγμένη επίσης ικανότητα διαχείρισης των επιπέδων γλυκόζης, σε άτομα που κατανάλωναν συχνά ασπαρτάμη και μάλιστα πολύ περισσότερο στους υπέρβαρους συμμετέχοντες.

Τόσο από λίγο παλιότερα όσο και από τα πιο πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, φαίνεται πως τα τεχνητά γλυκαντικά μπορεί μεν να μην περιέχουν σάκχαρα, αλλά επηρεάζουν σημαντικά την ικανότητα του οργανισμού να χρησιμοποιεί τη γλυκόζη, δημιουργώντας μια κατάσταση γνωστή ώς δυσανεξία στη γλυκοζη (glucose intolerance -GI), που πολύ συχνά αποτελεί προμήνυμα τόσο του μεταβολικού συνδρόμου όσο και του διαβήτη στους ενήλικες.

Η βακτηριακή χλωρίδα του στομάχου και του εντέρου φέρεται να συνδέεται με την κατάσταση αυτή. Μπορέι τα τεχνητά γλυκαντικά να μην αναγνωρίζονται από το ανθρώπινο σώμα ως «τροφή», σε μεταβολικό πάντα επίπεδο, τα βακτήρια όμως που αποικούν στο γαστρεντερικό μας σύστημα αντιδρούν σε αυτά. Τα τεχνητά γλυκαντικά θα συναντήσουν τρισεκατομμύρια βακτήρια στο περασμά τους από τη γαστρεντερική όδο. Η αλληλεπίδραση τους λοιπόν αυτή φαίνεται να επηρεάζει την ισορροπία της φυσιολογικής χλωρίδας του πεπτικού ευνοώντας την ανάπτυξη πληθυσμών συγκεκριμένων στελεχών, ένας από τους οποίους μάλιστα έχει ήδη συνδεθεί με την εκδήλωση δυσανεξίας στη γλυκόζη. Η θεωρία που έχει αναπτυχθεί σχετικά αναφέρει, ότι αποτέλεσμα της παραπάνω αλληλεπίδρασης είναι η έκκριση ουσιών που μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονές παρόμοιες με αυτές που απαντώνται στην υπερκατανάλωση ζάχαρης, επηρεάζοντας αρνητικά την ικανότητα του σώματος να τη χρησιμοποιεί. Μια υπόθεση που φαίνεται να κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος.

Πως θα μπορούσαν όμως να χρησιμοποιηθούν τα τεχνητά γλυκαντικά με ασφάλεια;

Χρησιμοποιείστε τα με φειδώ. Το γεγονός ότι τα τρόφιμα που τα περιέχουν υστερούν θερμιδικά από τ’ αντίστοιχα χωρίς αυτά, δεν σημαίνει ότι μπορούν να χρησιμοποιούνται αλόγιστα…Το συνιστώμενο όριο για τα πρόσθετα σάκαχαρα είναι 25 γρ./ ημέρα.

Η νεα γενιά φυσικών γλυκάντικών όπως η στέβια, οι χυμοί φρούτων, όπως η ξυλιτόλη και η ερυθριτόλη δεν φαίνεται να επηρεάζουν με τον ίδιο τρόπο τα βακτήρια του πεπτικού κι επομένως αποτελούν προτιμώμενες επιλογές σε σχέση με τα συνθετικά.

Φροντίστε για την καλή ισορροπία της εντερικής σας χλωρίδας. Μια διατροφή πλούσια σε προβιοτικά και πρεβιτικά, διατηρεί κι ενισχύει την ιδανική ισορροπία των βακτηριών του πεπτικού βλενογόνου. Αναζητήστε τα λοιπόν με φυσικό τρόπο μέσω της διατροφής σας, αυξάνοντας την κατανάλωση σε όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης και τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση.

Καταναλώστε τα λοιπόν ενταγμένα σ’ ένα φυσιολογικό και ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής και ζωής ώστε να «επιτελέσουν» κι αυτά το σκοπό τους. mednutrition.gr

Γράφει η

Μαρια Νικολιδακη

Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος