Search
Home

Τα τελευταία τριάντα χρόνια η διασφάλιση της ψυχικής υγείας των παιδιών έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των περισσότερων γονιών και αποτελεί βασικό τους μέλημα και προτεραιότητα. Ακόμα και σήμερα, που η οικονομική κρίση έχει ανατρέψει τις ισορροπίες που είχαν διαμορφωθεί στις ελληνικές οικογένειες και σε αρκετές περιπτώσεις έχει αναδειχθεί ως μείζον θέμα η διασφάλιση της επιβίωσης, η ψυχική υγεία των παιδιών εξακολουθεί να παραμένει καίρια προτεραιότητα των γονιών. Όταν βλέπουμε τα παιδιά μας να παίζουν χαρούμενα, ανέμελα και χαμογελαστά, μας δημιουργείται ένα αυθόρμητο μειδίαμα και μια αγαλλίαση. Σκεφτόμαστε πόσο τυχερά είναι και δεν έχουν τις σκοτούρες των μεγάλων.

Πράγματι, πολλά παιδιά ζουν μια ευτυχισμένη και ανέμελη παιδική ηλικία, υπάρχουν όμως κάποια που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο συναισθηματικό τομέα ή στη συμπεριφορά ή στις σχέσεις τους με τους άλλους. Η στάση των γονιών και η στήριξή τους είναι καθοριστικής σημασίας. Υπάρχουν όμως προβλήματα που οι γονείς, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν, δεν μπορούν να τα διαχειριστούν και αναζητούν εξειδικευμένη βοήθεια από κάποιον ψυχολόγο.

Πώς αισθάνονται οι γονείς

Η προοπτική να επισκεφθούν έναν ψυχολόγο προκαλεί διάφορα συναισθήματα στους γονείς. Ευτυχώς, οι περισσότεροι πια έχουν αντιληφθεί ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβούνται τον ψυχολόγο και απευθύνονται πιο εύκολα σε αυτόν. Κάποιοι, όμως, ακόμα και σήμερα, δεν γνωρίζουν ακριβώς το ρόλο του ψυχολόγου και έχουν αμφιβολίες. «Οι γονείς μας, οι γιαγιάδες μας και οι παππούδες μας δεν επισκέφθηκαν ποτέ ψυχολόγους και ήταν καλά, εγώ γιατί πρέπει να ζητήσω βοήθεια για το παιδί μου…» σκέφτονται. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι μπορούν να τα καταφέρουν μόνοι τους και η επίσκεψη σε ψυχολόγο επιβεβαιώνει την αδυναμία τους και ίσως την ανικανότητά τους να βοηθήσουν το παιδί τους. Σίγουρα, η επίσκεψη στον ψυχολόγο δεν αναιρεί την προσωπική προσπάθεια ενός ατόμου ή ενός γονιού ούτε είναι ένδειξη αδυναμίας ή ανημπόριας. Πολλοί αναρωτιούνται μήπως, μιλώντας με τον ψυχολόγο, αυτός μαθαίνει πώς λειτουργούν, αφήνοντας εκτεθειμένο τον εσωτερικό τους κόσμο.

Τέλος, αρκετοί γονείς ρωτούν τι πρέπει να πουν στο παιδί τους για την επίσκεψη στον ψυχολόγο. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας, όμως, έχουν μια πλήρη εικόνα του έργου του ψυχολόγου και της βοήθειας που μπορεί να τους προσφέρει και συχνά τα ίδια ζητούν από τους γονείς να απευθυνθούν σε ειδικό για προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Ποιος είναι ο ρόλος του ψυχολόγου

Ο ψυχολόγος είναι ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας που έχει εκπαιδευτεί να ερευνά και να αξιολογεί την προσωπικότητα, τη συμπεριφορά και την ψυχική οργάνωση του ατόμου από τη φυσιολογική μέχρι την παθολογική. Χρησιμοποιεί ειδικές δοκιμασίες για την αξιολόγηση της νοημοσύνης του παιδιού, των ικανοτήτων του και διευρευνά προβλήματα στο συναισθηματικό τομέα και στη συμπεριφορά. Ανάλογα με την περίπτωση, παρέχει συμβουλές ή εφαρμόζει διάφορες μεθόδους ψυχολογικής θεραπείας, εκτός φαρμάκων, ώστε το άτομο –γονιός ή παιδί– να διαχειριστεί το πρόβλημά του πιο αποτελεσματικά.

Tέτοια προβλήματα είναι το άγχος, οι φοβίες, οι δυσκολίες στην επικοινωνία, τα προβλήματα συμπεριφοράς. Όλα αυτά ασφαλώς και δεν ανάγονται αναγκαστικά στη σφαίρα της ψυχικής ασθένειας. Αυτό, σε καμιά περίπτωση, δεν σημαίνει ότι όλα τα παιδιά πρέπει απαραίτητα να περάσουν από τον ψυχολόγο. Σε περίπτωση, όμως, που ένα παιδί παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα ή μπλοκάρισμα το οποίο δεν υποχωρεί, μια επίσκεψη στον ψυχολόγο μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια. Όσο αφήνουμε το πρόβλημα, υπάρχει πιθανότητα να επιδεινωθεί.

Δηλαδή, ένα ελαφρύ σύμπτωμα, που μόλις έχει ξεκινήσει, μπορεί να καταλήξει να διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στη λειτουργία ίσως και στον ψυχισμό του παιδιού. Eπιβάλλεται, επομένως, οι γονείς να δρουν προληπτικά. Mερικές φορές, είναι αρκετό να διαφοροποιήσουν οι γονείς τη στάση τους και να ακολουθήσουν ένα άλλο μοντέλο συμπεριφοράς προς το παιδί. Tο πρότυπο αυτό θα το υποδείξει ο ψυχολόγος, ο οποίος και θα τους καθοδηγήσει κατά την εφαρμογή του.

Απευθυνθείτε σε ψυχολόγο όταν τα παιδιά παρουσιάζουν…

-Προβλήματα στον ύπνο, όπως αϋπνία, εφιάλτες, άρνηση, ή προβλήματα στη διατροφή, όπως ανορεξία, παχυσαρκία, ή στις συνήθειες καθαριότητας, όπως ενούρηση, εγκόπριση, δυσκοιλιότητα.

– Άγχος που περιλαμβάνει ανησυχίες σχετικά με το θάνατο, το χωρισμό, το σχολείο, τις επιδόσεις, ανασφάλεια για την υγεία του ή να κάνει φίλους.

-Συνεχή παράπονα για κεφαλαλγίες, πόνους στην κοιλιά ή συχνουρία.

-Εναλλαγές στη διάθεση ή επεισόδια θλίψης, κλάματα, κοινωνική απόσυρση, απομόνωση, έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που του άρεσαν.

-Προβλήματα συμπεριφοράς, όπως φοβίες, δειλία, επιθετικότητα, ψέμα, κλοπή.

– Διαχείριση σε δύσκολα γεγονότα της ζωής, όπως διαζύγιο ή απομάκρυνση του ενός γονιού ή θάνατος γονιού ή κάποιου στενού συγγενή, ή για διαφωνίες των γονιών σχετικά με θέματα διαπαιδαγώγησης του παιδιού ή μιας χρόνιας ασθένειας ή δυσκολίες στις σχέσεις με τους φίλους.

-Μαθησιακές δυσκολίες ή διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ).

-Αξιολόγηση νοημοσύνης και σχολικής ετοιμότητας.

-Αυτισμό, σύνδρομο Άσπεργκερ, τικ, τραυλισμό κ.λπ.

-Ενδείξεις ότι είναι θύμα παρενόχλησης ή εκφοβισμού από τα άλλα παιδιά ή και πρωταγωνιστής παρόμοιων περιστατικών.

Στόχος είναι οι γονείς να αναγνωρίσουν ώστε να βελτιώσουν, να αλλάξουν ή να διαπραγματευτούν εκ νέου τη συμπεριφορά τους, προκειμένου να βοηθήσουν το παιδί τους. Eπισκεπτόμενοι τον ειδικό, έχουν κάνει ένα τεράστιο βήμα. Ο ψυχολόγος για να προσεγγίσει ένα μικρό παιδί μπορεί να χρησιμοποιήσει το παιχνίδι, το ιχνογράφημα, τις ιστορίες, τη μουσική. Με τα μεγάλα παιδιά μπορεί να χρησιμοποιήσει και άλλες μεθόδους, πολλές από αυτές, μάλιστα, χρησιμοποιούνται στη θεραπεία των ενηλίκων.

Η χορήγηση φαρμάκων στα παιδιά δεν είναι στη δικαιοδοσία του ψυχολόγου. Σε περιπτώσεις, όμως, που ο ψυχολόγος θα κρίνει ότι ένα παιδί μπορεί να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή, θα το παραπέμψει σε παιδοψυχίατρο που είναι ο αρμόδιος για να χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή στο παιδί. Να σημειωθεί ότι η φαρμακευτική αγωγή συνήθως δεν προτιμάται στα παιδιά, εκτός κάποιων περιπτώσεων.

Για τον ψυχολόγο, κάθε παιδί –όπως και κάθε γονιός– είναι μια ξεχωριστή οντότητα. Έτσι, κάθε φορά καλείται να απαντήσει σε διάφορα ερωτήματα… Ποια είναι η αιτία για την οποία το παιδί λειτουργεί με αυτό τον τρόπο, πώς έφθασε σ’ αυτό το σημείο, σε ποιον από την οικογένεια μπορεί να υπολογίζει για να βοηθήσει περισσότερο το παιδί κ.ά.  Όλοι πλέον γνωρίζουμε ότι τα βιώματα της παιδικής μας ηλικίας έχουν μια βαθιά επίδραση και μας ακολουθούν στην ενήλικη ζωή μας. Ιστορικά, έχει αποδειχθεί ότι το μέλλον κάθε χώρας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ανάπτυξη και την ευημερία των παιδιών στο σωματικό, κοινωνικό και συναισθηματικό τομέα.

Τελικά, το έργο του ψυχολόγου είναι να δίνει χαρά στα παιδιά και στους γονείς τους και να τα βοηθά, ώστε να ζήσουν μια ζωή πλούσια σε συναισθήματα.

 Από το Βιβλίο της Αλεξάνδρας  Καππάτου

Ψυχολόγου-Παιδοψυχολόγου

 «Οι γονείς κάνουν τη διαφορά»

εκδόσεις Μίνωας.