Σταυροαναστάσιμη πορεία

«…Ιδού γαρ ήλθε δια του Σταυρού

χαρά εν όλω τω κόσμω…

…Σταυρόν γαρ υπομείνας δι’ ημάς

Θανάτω θάνατον ώλεσε».

Ο Σταυρός και η Ανάσταση αναμφίβολα αποτελούν τον πυρήνα του Χριστιανικού μηνύματος. Σαφέστατα ο Απ. Παύλος ομολογεί στην Α’ προς Κορινθίους επιστολή (ΙΕ,17): «Ει δε Χριστός ουκ εγήγερται, μάταια η πίστις ημών».

Ο Ορθόδοξος Χριστιανός συμμετέχει μυστηριακά ήδη από το βάπτισμα στο θάνατο και την Ανάσταση του Χριστού και γίνεται μέλος της Εκκλησίας Του.

Η τριπλή κατάδυση στην Κολυμβήθρα συμβολίζει τον θάνατο και η ανάδυση την Ανάσταση του Χριστού. Πάλι ο Απ. Παύλος τονίζει «Συνετάφημεν ουν Αυτώ δια του βαπτίσματος εις τον θάνατον, ίνα ώσπερ ηγέρθη Χριστός εκ νεκρών ούτω και ημείς εν καινότητι ζωής περιπατήσωμεν».

Γι’ αυτό και στα παλαιοχριστιανικά βαπτιστήρια οι κολυμβήθρες ήταν κατασκευασμένες σε σχήμα Σταυρού, όπως αυτή της Βασιλικής του Αγ. Λεωνίδη στο Αρχαίο λιμάνι του Λεχαίου.

Αξιοπρόσεκτο είναι επίσης το γεγονός ότι η Μεγάλη Εβδομάδα, ξεκινά και τελειώνει με Ανάσταση. Ξεκινά με την Ανάσταση του Λαζάρου και τη θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα την Κυριακή των Βαϊων και τελειώνει με την Λαμπροφόρο Ανάστασή Του.

Θα ήταν απογοητευτικό αυτό Πάθος και ο θάνατος είχαν την τελευταία λέξη. Ο θεός θα ήταν νεκρός, όπως και τόσοι άλλοι «Θεοί» και αρχηγοί θρησκειών… Θα ήταν η διάψευση των θείων λόγω Του «Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή» και «Ο πιστεύων εις εμέν κάν αποθάνη ζήσεται».

Ανασταίνει λοιπόν τον Λάζαρο, που βρίσκεται ήδη τέσσερις μέρες νεκρός, για να δείξει τη Θεϊκή του εξουσία πάνω στο μεγαλύτερο εχθρό του ανθρώπου, τη φθορά και το θάνατο. Και για να στηρίξει επίσης τους μαθητές Του για τα όσα συγκλονιστικά θα συνέβαιναν αυτή την τελευταία εβδομάδα προ της Αναστάσεώς Του.

Έτσι ο «νικητής του Θανάτου» έρχεται «επί το πάθος το Εκούσιον».

Οι κατανυκτικές ακολουθίες «του Νυμφίου» που τελούνται κάθε βράδυ τη Μεγ. Εβδομάδα μας προετοιμάζουν ψυχικά και μας οδηγούν σταδιακά στην εμπειρική βίωση του Πάθους και της Αναστάσεως. Στόχος των εξαίσιων αυτών ακολουθιών (αλλά και κάθε λατρευτικής πράξης της Εκκλησίας) να μας βγάλουν από τη θέση του θεατή και να μας κάνουν συμπρωταγωνιστές στο λεγόμενο «Θείο» δράμα που είναι συνάμα κι ανθρώπινο, πέρα για πέρα.

«Δεύτε ουν και ημείς η εκαθαρμέναις διανοίαις συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι αυτόν…ίνα και συζήσωμεν αυτώ».

Απαραίτητη προϋπόθεση η κεκαθαρμένη διάνοια» αφού κατά τα λόγια του Κυρίου «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται».

Η εξομολόγηση και η προετοιμασία για την Θεία Κοινωνία με προσευχή και νηστεία είναι τα μέσα που μας παρέχει η Εκκλησία γι’ αυτήν την κάθαρση της διανοίας.

Έτσι μας προβάλλει τη Μ. Δευτέρα η Εκκλησία τον «Πάγκαλο» Ιωσήφ ως πρότυπο αντίστασης στην ευκολία της αμαρτίας. Τη Μ. Τρίτη την ετοιμότητα των φρονίμων Παρθένων που φρόντισαν να είναι σε «εγρήγορση» προς «υπάντηση του Νυμφίου» αντιδιαστέλλοντας την από την «ραθυμία» των υπολοίπων. Την Μ. Τετάρτη προβάλλει ως πρότυπο  η Μετάνοια της Πόρνης γυναίκας που αλείφει τα πόδια του Χριστού «μύρα συν δάκρυσι» δείχνοντας έτσι ότι η συγχώρηση είναι δεδομένη από το Θεό εφ’ όσον υπάρχει μετάνοια.

Την Μ. Πέμπτη τον Μυστικό Δείπνο (την σύσταση της Θ. Ευχαριστίας ως απαραίτητο όρο συσωμάτωσής μας στο Σώμα του Χριστού), την προσευχή στο όρος των Ελαιών, το αρνητικό φαινόμενο της προδοσίας του «Ευεργέτου» από τον Ιούδα την Μ. Παρασκευή το Σταυρικό Πάθος του Χριστού.

«Σήμερον κρεμάται επί ξύλου».

Ο χρόνος μέσα στη λατρεία της Εκκλησίας δεν έχει την ευθύγραμμη κίνηση και διαίρεση σε παρελθόν, παρόν και μέλλον. Το παρελθόν και το μέλλον  συμπυκνώνονται στο παρόν κι έτσι έχουμε μια εκπληκτική υπέρβαση του χώρου και του χρόνου μέσα στην Υμνογραφία, Εικονογραφία και λατρεία της Εκκλησίας.

Τί κι αν έγινε πριν 2000 χρόνια η Σταύρωση του Χριστού. Εμείς την βιώνουμε στο εδώ και τώρα στο παρόν σε κάθε Θεία Λειτουργία κάθε χρόνο, κάθε μέρα.

Το Μ. Σάββατο την «Θεόσωμον Ταφή» εορτάζομεν».

Εορτάζομεν. Ναι. Γλεντάμε το θάνατο γιατί δεν είναι η τελευταία λέξη της ζωής. Γιορτάζομε το Θάνατο του Χριστού με τα εγκώμια που συμπληρώνουντον ανθοστόλιστο επιτάφιο. «Η ζωή εν τάφω κατετέθης Χριστέ». Και η ημέρα του θανάτου των αγίων, γίνεται η ημέρα της ονομαστικής γιορτής των Χριστιανών.

Ο Αγ. Γρηγ. Νύσσης λέει ότι όπως οι ψαράδες βάζουν το δόλωμα για να πιάσουν το ψάρι έτσι και η θεότητα ήταν το αγκίστρι, ενώ το δόλωμα ήταν το θνητό σώμα του Χριστού, οπότε ο διάβολος και ο θάνατος αιχμαλωτίστηκαν από το Θεό όταν κατάπιαν τη θνητή ανθρώπινη φύση του Χριστού και ο Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς λέει ότι ο ίδιος Σταυρός είναι το αγκίστρι, με το οποίο συνελήφθη ο θάνατος.

Οι ύμνοι γίνονται όλο και πιο χαρμόσυνοι, ο τάφος κενός, τα άμφια των ιερέων λευκά. Το βράδυ του Μ. Σαββάτου η χαρά κορυφώνεται, οι καμπάνες ηχούν χαρμόσυνα, η χαρά περισσεύει, το φως άπλετο, τα πρόσωπα χαρούμενα ανταλλάσσουν τον ασπασμό της αγάπης. «Χριστός ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι ζωής χαρισάμενος».

Ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος στον περίφημο Κατηχητικό λόγο του (που διαβάζεται στο τέλος της Αναστάσιμης Θ. Λειτουργίας) αναφωνεί: «Πού σου θάνατε το κέντρον; Που σου Άδη το νίκος; Ανέστη Χριστός και ζωής πολιτεύεται . Ανέστη Χριστός και νεκρός ουδείς επί μνήματος. Χριστός, γαρ εγερθείς εκ νεκρών απαρχή των κεκοιμηθέντων εγένετο.

Αυτώ η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας. Αμήν».

Γράφει ο

 Θεολόγος 

Νεκτάριος Μετζάκης