Search
Home

«Xαρισματικό παιδί». Ένας βαρύγδουπος αλλά και ζηλευτός τίτλος, που προκαλεί το ενδιαφέρον όλων των γονιών, εκφράζει μύχιες επιθυμίες τους, αλλά και προκαλεί το θαυμασμό του περιβάλλοντος. Kαι ποιος γονιός δεν θα ήθελε το παιδί του να είναι έτσι;

Tο μυστήριο της νοητικής υπεροχής ορισμένων παιδιών δεν έχει ακόμη εξιχνιαστεί. Οφείλεται στην επίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος ή μόνο στα γονίδια; Οι περισσότεροι ειδικοί θεωρούν ότι οι εξαιρετικές επιδόσεις του παιδικού εγκεφάλου οφείλονται κυρίως στα γονίδια, σε συνδυασμό με την ανατροφή και το περιβάλλον.

Η ύπαρξη χαρισματικών παιδιών είναι αναμφισβήτητη, παρότι τα κριτήρια της διάκρισής τους είναι ποικίλα. Tα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον για αυτά τα παιδιά και έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις για το ποια είναι τα κριτήρια για να χαρακτηριστεί ένα παιδί χαρισματικό.

Όπως προκύπτει από διάφορες μελέτες στο γνωστικό και στο γλωσσικό τομέα:
# διακρίνονται από μεγάλη περιέργεια
# έχουν αστείρευτο ενδιαφέρον για γνώσεις
# μεγάλη διάρκεια εστίασης της προσοχής
# δυνατότητα γρήγορης εκμάθησης
# εξαιρετική μνήμη και ικανότητα ανάκλησης
# ταχύτητα αντίληψης, ευέλικτη σκέψη
# υψηλή δημιουργικότητα
# λεξιλογικό πλούτο
#ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις σχέσεις των αριθμών, για τους άτλαντες και τις εγκυκλοπαίδειες
# γόνιμη φαντασία, μεγάλη παρατηρητικότητα
# δεν χρειάζονται παρακίνηση για να διαβάσουν· «καταβροχθίζουν» τα βιβλία και επιλέγουν ελεύθερα τη μελέτη τους
# επιμένουν στους στόχους τους.

Στον κοινωνικό και στο συναισθηματικό τομέα:
# ξεχωρίζουν για την ευαισθησία τους
# χαρακτηρίζονται για τη συναισθηματικότητά τους
# ενδιαφέρονται για την αδικία και τη δικαιοσύνη
# ασχολούνται με φιλοσοφικά και κοινωνικά ζητήματα
# διακρίνονται από τελειομανία• έχουν υψηλή ενεργητικότητα
# ενδιαφέρονται για τις προσδοκίες γονιών, δασκάλων και άλλων ενηλίκων
# είναι ευάλωτα στην κριτική και αυτό τους δημιουργεί ασίγαστη επιθυμία για επιτυχία και κατ’ επέκταση για αναγνώριση
# έχουν έντονη αίσθηση του χιούμορ, το οποίο όμως δεν γίνεται πάντα αποδεκτό από τους άλλους
# συχνά αποφεύγουν τον αθλητισμό
# έχουν αρχηγικές ικανότητες.
Eίναι σημαντικό να διακρίνουμε το παιδί που είναι ταλαντούχο σε κάποιον τομέα από αυτό που είναι χαρισματικό.

Το παιδί που είναι ταλαντούχο έχει αναπτύξει εξαιρετικές ικανότητες και ενδεχομένως έχει διακριθεί σε ένα συγκεκριμένο τομέα της τέχνης ή της επιστήμης, όπως στη μουσική, στα μαθηματικά, στη ζωγραφική, στον αθλητισμό κ.λπ. Τα ταλαντούχα παιδιά τα συναντάμε στο 1-2% του πληθυσμού. Τα χαρισματικά έχουν εξαιρετικές ικανότητες τουλάχιστον σε δύο, αλλά συνήθως και σε περισσότερους τομείς.
Επίσης, πρέπει να διαχωρίσουμε το χαρισματικό παιδί από το παιδί που δέχεται πολλά ερεθίσματα και πιέζεται από το περιβάλλον του. Παιδιά που βλέπουμε να αναπτύσσουν πολλές δεξιότητες δεν σημαίνει ότι είναι χαρισματικά. O κοινωνικός ανταγωνισμός των γονιών διαμέσου των παιδιών τους, η αντίφαση της υπερβολικής και πολύ πρώιμης γνώσης μπορούν να δώσουν στο παιδί μια εμφανή αλλά φαινομενική γνωστική υπεροχή.

Tα χαρισματικά παιδιά, δηλαδή, διαφέρουν ουσιαστικά από εκείνα που με κόπο απέκτησαν κάποιες δεξιότητες.

Tα προβλήματα που αντιμετωπίζουν
Tο χαρισματικό παιδί βρίσκεται σε διαρκή δυσαρμονία σε σχέση με τη χρονολογική του ηλικία, ενώ οι προτιμήσεις και τα νοητικά ενδιαφέροντά του το οδηγούν στην ενσωμάτωση σε ομάδες μεγαλύτερων παιδιών. Στους κόλπους της οικογένειάς του υπάρχει συχνά απόσταση ανάμεσα στην ωριμότητα του παιδιού και στο επίπεδο των απαιτήσεων ή της εξάρτησής του από τους γονείς του. Το 25% των χαρισματικών παιδιών αντιμετωπίζει κοινωνικά και συναισθηματικά προβλήματα.
H εσωτερική και η κοινωνική απόκλιση του παιδιού μπορούν να προκαλέσουν την εμφάνιση σχολικής αστάθειας και αποτυχίας, που είναι παράδοξη, αλλά οφείλεται στην έλλειψη ενδιαφέροντος ή στη δυσθυμία για τις σχολικές δραστηριότητες, καθώς παραμένει σε τάξη που δεν αντιστοιχεί στην πραγματική νοητική του ηλικία αλλά στη χρονολογική. Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι μέχρι και 50% από αυτά εγκαταλείπουν τις σπουδές ως την εφηβεία. Στη χώρα μας, δυστυχώς, το εκπαιδευτικό σύστημα και η κοινωνία γενικότερα δεν έχουν την κατάλληλη υποδομή για να υποδεχθούν τα χαρισματικά παιδιά.
H δημιουργία ειδικών προγραμμάτων παρέχει σ’ αυτά τα παιδιά μια εκπαίδευση προσαρμοσμένη στις νοητικές τους ανάγκες, διεγείρει τη δημιουργικότητά τους και επιτρέπει την καλύτερη ενσωμάτωσή τους στην ομάδα. Tαυτόχρονα, όμως, παρέχει σε ένα βαθμό προνομιακή μεταχείριση σε αυτά τα παιδιά, που είναι ήδη ευνοημένα από τη φύση τους, τους δίνει μια αίσθηση υπεροχής και τα εισάγει στο πεδίο ενός υπερβολικά έντονου ανταγωνισμού.

Απόσπασμα από το βιβλίο μου “Οι γονείς κάνουν την διαφορά”

Της Αλεξάνδρας Καππάτου

Ψυχολόγου-Παιδοψυχολόγου