Βιταμίνες: Περιττές ή Ωφέλιμες

Οι Βιταμίνες είναι ουσίες, τις οποίες ως γνωστό, ο άνθρωπος προσλαμβάνει κατά κύριο λόγο με τη διατροφή του (μερικές βρίσκονται σε ορισμένα τρόφιμα και άλλες σε κάποια άλλη κατηγορία τροφών) με εξαίρεση τη βιταμίνη D και το συνένζυμο Q10, που μπορεί να τα συνθέσει και ο ίδιος ο οργανισμός μας, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Νικόλαος Κ. Κιούσης

Τα τελευταία χρόνια, έχει συζητηθεί αρκετά το θέμα των σκευασμάτων, που περιέχουν πολλές βιταμίνες, τα οποία είναι γνωστά και σαν συμπληρώματα βιταμινών. Τα ερωτήματα λοιπόν που τίθενται είναι τα εξής: Τα συμπληρώματα αυτά, παρέχουν κάποιο όφελος, σε αυτούς που τα χρησιμοποιούν, (ή προτίθενται να τα χρησιμοποιήσουν), ή μήπως είναι περιττά; Με άλλα λόγια υπάρχουν λόγοι για τους οποίους συνιστάται η χρήση τους; Ποιοί έχουν ιδιαίτερη ανάγκη συμπληρωμάτων; Τι θα πρέπει να γνωρίζει και να προσέχει ο καταναλωτής, όταν επιλέγει ένα τέτοιο προϊόν;

Ο ρόλος των βιταμινών

Οι βιταμίνες συμμετέχουν απαραίτητα στην διεξαγωγή του φυσιολογικού μεταβολισμού του ανθρώπινου οργανισμού, ο οποίος αφορά όλες εκείνες τις σημαντικές βιοχημικές αντιδράσεις και διεργασίες, που γίνονται σε όλα τα κύτταρα μας, ούτως ώστε αυτά να μπορέσουν να πολλαπλασιαστούν και να επιτελέσουν αποτελεσματικά τις λειτουργικές τους υποχρεώσεις. Ένα μεγάλο μέρος του μεταβολισμού, αφορά την εκ μέρους των κυττάρων, παραγωγή βιολογικής ενέργειας (πρόκειται δηλαδή για τον ενεργειακό μεταβολισμό), η ανεπάρκεια της οποίας οδηγεί, όπως είναι φυσικό, σε μία μειωμένη απόδοση και πλημμελή επιτέλεση της αποστολής τους. Όργανα του σώματός μας, τα οποία είναι υποχρεωμένα να αποδίδουν συνεχώς αυξημένο μηχανικό και βιολογικό έργο (η καρδιά, ο εγκέφαλος και οι μυς) είναι επόμενο να έχουν ανάγκη από έναν υψηλότερο ρυθμό του ενεργειακού τους μεταβολισμού, και κατ’ επέκταση να απαιτούν πλούσια τροφοδοσία σε ορισμένες βιταμίνες.

Βιταμίνες και κόπωση

Για να επιτυγχάνεται ο σωστός ρυθμός του ενεργειακού μεταβολισμού, ανάλογα με τις εκάστοτε περιστάσεις, θα πρέπει να υφίσταται ανά πάσα στιγμή και πλήρης επάρκεια των εμπλεκομένων σε αυτόν, βιταμινών. Όταν δεν υπάρχει αυτή η πλούσια τροφοδοσία σε βιταμίνες (π.χ. συνενζύμου Q10,  βιταμινών της ομάδας Β), τότε είναι φυσικό, το άτομο να έχει αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας και να αισθάνεται μυϊκή αδυναμία, εύκολη πνευματική κόπωση, αρνητική συναισθηματική διάθεση, η οποία με την σειρά της καλλιεργεί την ατονία κ.ο.κ. με αποτέλεσμα την κακή ποιότητα ζωής. Σε δύο περιπτώσεις έχουμε μειωμένη παροχή βιταμινών προς τα κύτταρα:

Όταν οι προσλήψεις είναι ελαττωμένες. Αυτό συμβαίνει όταν το διαιτολόγιο μας δεν είναι ισορροπημένο (όταν δηλαδή δεν περιέχει αρκετές ποσότητες από όλα τα τρόφιμα, λόγω κακής διατροφής που απορρέει από τον σύγχρονο τρόπο ζωής του Έλληνα) ή όταν ακολουθούμε αυστηρές δίαιτες για απώλεια βάρους, είτε τέλος λόγω ύπαρξης κάποιου νοσήματος κυρίως του εντέρου. Από την άλλη πλευρά, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ότι η ποσότητα ορισμένων βιταμινών, που υπάρχει στα τρόφιμα, δεν απορροφάται πλήρως από το έντερο του ανθρώπου, με αποτέλεσμα, η διάθεσή τους στον οργανισμό να είναι περιορισμένη, σε σχέση με το επίπεδο της πρόσληψής τους. Για παράδειγμα, μόνο το 15-20% της περιεκτικότητας των λαχανικών σε β-καροτένιο απορροφάται. Το ίδιο συμβαίνει και με το συνένζυμο Q10, το οποίο μάλιστα βρίσκεται σε τρόφιμα που δεν καταναλώνονται καθημερινά (όπως η σόγια και οι σαρδέλες). Η μίση ποσότητα του φυλλικού οξέος που περιέχεται στα τρόφιμα του διαιτολογίου μας, εισέρχεται τελικά στον οργανισμό μας.

Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι σημαντικές απώλειες βιταμινών (όπως του φυλλικού οξέος, της βιταμίνης C κλπ.), έχουμε κατά το μαγείρεμα, τον χειρισμό και την συντήρηση των τροφίμων, ενώ μερικά φάρμακα και η κατανάλωση οινοπνεύματος, επιδρούν αρνητικά στα επίπεδα βιταμινών του οργανισμού μας.

Όταν οι ανάγκες σε βιταμίνες είναι αυξημένες, όπως συμβαίνει στα άτομα με έντονο άγχος, στους αθλητές, στα επαγγέλματα με αυξημένη σωματική και πνευματική δραστηριότητα, και στους καπνιστές. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις οι οποίες εκδηλώνονται και με εύκολη κόπωση, η χρησιμοποίηση ενός σωστού και εγκεκριμένου συμπληρώματος βιταμινών, αναμένεται να αποκαταστήσει την ενεργειακή απόδοση και να προσφέρει το αίσθημα τόνωσης και ευρωστίας στο άτομο.

Αντιοξειδωτική προστασία

Επιστημονικές έρευνες των τελευταίων δεκαετιών, έδειξαν ότι το λεγόμενο «οξειδωτικό stress» σχετίζεται με τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών νοσημάτων, όπως είναι τα καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια, ο καρκίνος, οι καταρράκτες του ματιού, η νόσος του Parkinson, αλλά και με την πρώιμη γήρανση του δέρματος. Λέγοντας «οξειδωτικό stress» εννοούμε την υπερπαραγωγή στον οργανισμό μας, βλαπτικών και τοξικών «ελευθέρων ριζών», ουσιών δηλαδή οι οποίες επιτίθενται στα κύτταρά μας, προκαλώντας ανεπανόρθωτες ζημιές (ακόμα και στο DNA) με αποτέλεσμα την εμφάνιση των παθολογικών αυτών καταστάσεων. Υπό συνθήκες έντονου οξειδωτικού stress, βρίσκονται οι καπνιστές, οι αθλητές, οι διαβητικοί, τα άτομα με καθημερινό άγχος και όσοι είναι εκτεθειμένοι υπερβολικά στον ήλιο.

Ορισμένες βιταμίνες, όπως η βιταμίνη Ε, η βιταμίνη C, το συνένζυμο Q10, το β-καροτένιο και η λουτεΐνη, όταν προσλαμβάνονται σε ενισχυμένες ποσότητες (πέρα δηλαδή από αυτές της διατροφής) έχουν την ικανότητα να εξουδετερώνουν τις βλαβερές ελεύθερες ρίζες, προτού αυτές προλάβουν να βλάψουν τον οργανισμό μας. Πλήθος από επιδημιολογικές έρευνες έδειξαν ότι η αυξημένη πρόσληψη αντιοξειδωτικών βιταμινών, σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης των παραπάνω νοσημάτων. Επομένως ένα συμπλήρωμα βιταμινών που περιέχει αυτές τις αντιοξειδωτικές βιταμίνες, σε ικανοποιητικές (και όχι σε υπερβολικές) ποσότητες, προσφέρει αντιοξειδωτική προστασία και προλαμβάνει αρκετά σοβαρά νοσήματα.

Τι πρέπει να γνωρίζει ο καταναλωτής;

Για να επιλέξει και να χρησιμοποιήσει σωστά ένα κατάλληλο συμπλήρωμα βιταμινών, ο καταναλωτής θα πρέπει να έχει υπόψη του τα εξής:

*Οι βιταμίνες δεν αυξάνουν το βάρος μας, ούτε και την όρεξή μας

*Οι βιταμίνες ποτέ δεν επηρεάζουν αρνητικά ένα νόσημα και κυρίως τις λοιμώξεις, όπως είναι το κρυολόγημα, η γρίπη και άλλες συνηθισμένες ιώσεις. Αντίθετα συμβάλλουν αποφασιστικά στην ενισχυμένη απόδοση του ανοσοποιητικού μας συστήματος (με άλλα λόγια στην αποτελεσματικότερη άμυνα του οργανισμού μας), με αποτέλεσμα την γρηγορότερη αποκατάσταση της υγείας μας.

*Το συμπλήρωμα πρέπει να είναι εγκεκριμένο από τον ΕΟΦ, με άλλα λόγια η σύνθεσή του να είναι ελεγχόμενη και νόμιμη.

*Να περιέχει τις αντιοξειδωτικές βιταμίνες στις κατάλληλες αναλογίες. Οι πολύ μικρές ποσότητες (όπως η βιταμίνη Ε σε 10-15 Διεθνείς μονάδες) δεν προσφέρουν κανένα όφελος, δεδομένου ότι αυτές προσλαμβάνονται εύκολα με την διατροφή μας.

*Τα άτομα που έχουν ιδιαίτερη ανάγκη από πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα (το οποίο περιέχει και τις αντιοξειδωτικές βιταμίνες που αναφέρονται παραπάνω), είναι εκείνα που έχουν έντονη σωματική και πνευματική εξασθένιση, και όσοι βρίσκονται σε κατάσταση οξειδωτικού stress (καπνιστές, διαβητικοί, όσοι έχουν υψηλή χοληστερόλη, και καθημερινό άγχος).

*Για να υπάρχει αντιοξειδωτική προστασία πρέπει το συμπλήρωμα να λαμβάνεται ανελλιπώς και επί συνεχούς βάσεως. Επομένως το προϊόν δεν πρέπει να περιέχει βιταμίνες οι οποίες συσσωρεύονται στο συκώτι μας (όπως είναι η βιταμίνη Α) και μπορεί να αποβούν τοξικές, δηλαδή να οδηγήσουν σε υπερβιταμίνωση.

Συμπερασματικά:

Ορισμένα συμπληρώματα βιταμινών με σωστή ποιοτική και ποσοτική σύνθεση, είναι ωφέλιμα και για την βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας, αλλά και για την προάσπιση της υγείας μας. cancer-society.gr

*Ο Νικόλαος Κ. Κιούσης είναι Ιατρός Υγιειονολόγος