Search
Home
Η λέξη κάλαντα ανάγεται στην αρχαία ρωμαϊκή Πρωτοχρονιά , που γιορταζόταν στις  Καλένδες- την πρώτη ημέρα του  Ιανουαρίου  ο οποίος πήρε το όνομα του από τον θεό Ιανό.  Ο  Ιανός ήταν ο θεός – δημιουργός ,της έναρξης και της μετάβασης σε μια νέα κατάσταση.  Κάθε απαρχή ανήκε στην δικαιοδοσία του , συνεπώς όλες οι προσευχές και οι θυσίες άρχιζαν με μια τελετουργική επίκληση στο όνομά του.  Εκτός από την πρώτη ημέρα του έτους ( καλένδες του Ιανουαρίου )ήταν αφιερωμένη σε αυτόν και η αρχή κάθε σημαντικής ημέρας.( 2ος αιώνας π.Χ. ).

Στην νεώτερη Ελλάδα το έθιμο προήλθε από το  Βυζάντιο , συνδυασμένο με τις μεγάλες Χριστιανικές γιορτές ,τις οποίες η εκκλησία σκόπιμα τοποθέτησε στην κρίσιμη εκείνη περίοδο για να εκτοπίσει άλλες ειδωλολατρικές γιορτές . Έτσι τα κάλαντα παρά την χριστιανική τους επίφαση προέρχονται από προχριστιανική εποχή .

Απήχηση της αρχαιότητας του εθίμου αποτελεί η παλαιότερη συνήθεια της νοικοκυράς να φιλοδωρεί τους τραγουδιστές με κουλούρια , ξηρούς καρπούς και άλλα φαγώσιμα , που συμβόλιζαν την αναμενόμενη καλή  σοδειά του νέου χρόνου. Σήμερα το φιλοδώρημα  είναι συνήθως χρηματικό .

Το έθιμο όμως  είναι παλαιότερο και από την ονομασία του, όπως φανερώνουν τα κάλαντα του νέου έτους , κατά τα οποία έως πριν μερικά χρόνια οι καλαντιστές κρατούσαν χάρτινο ομοίωμα καραβιού , το οποίο συσχέτιζαν με το πλοίο της αρχαίας γιορτής των  Ανθεστηρίων ( με το πλοίο παρίσταναν τον ερχομό του  Διονύσου , θεού της βλάστησης ).

Ένα  άλλο στοιχείο του εθίμου , που επιβίωσε έως τα νεότερα χρόνια σε μερικούς τόπους , το χτύπημα των νοικοκυραίων με χλωρά κλαδιά δέντρων , για να μεταδοθεί σε αυτούς αναλογικά η ανθηρότητα των φυτών , τοποθετεί τη γένεση του εθίμου σε εποχή προγενέστερη και από εκείνη της  Αρχαίας  Ελλάδας , γιατί η πίστη αυτή συναντάται σε πλήθος λαών και πρέπει να θεωρηθεί πιθανότατα ως επιβίωση πανάρχαιων και πρωτόγονων δοξασιών.

Στις ημέρες μας τα κάλαντα τα τραγουδούν ομάδες παιδιών η σπανιότερα ενηλίκων , κυρίως την παραμονή των μεγάλων γιορτών  του  Δωδεκαημέρου ( Χριστούγεννα , Πρωτοχρονιά , Φώτα ).  Τα κάλαντα εξιστορούν τα περιστατικά των ημερών , είναι όμως και ευχετικά τραγούδια , γιατί περιέχουν ευχές για τον νοικοκύρη και τα μέλη της οικογένειας που επισκέπτονται οι τραγουδιστές .

Η συνήθεια των καλάντων είναι διαδεδομένη σε όλη την  Ελλάδα και όπως φαίνεται από τη γλώσσα τους έχουν λόγια προέλευση , χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το έθιμο δεν είναι λαϊκό  απεναντίας φανερώνει την εξάπλωσή του σε όλη τη χώρα , γεγονός που έκανε αναγκαία την καθιέρωση μιας κοινής μορφής που να περιλαμβάνει όλες τις παραλλαγές οι οποίες τραγουδιούνται στα διάφορα μέρη.