Μήλος : Το νησί της Ομορφιάς και της Αφροδίτης . 1 Ιουλίου 2016 Αρχίζω Είναι το πιο εξωτικό νησί του Αιγαίου. Το νησί της Αφροδίτης. Το νησί όπου ανακαλύφθηκε η Αφροδίτη της Μήλου. Σύμφωνα με τη μυθολογία το νησί πήρε το όνομά του από τον πρώτο του κάτοικο, τον Μήλο. (Ο Μήλος σύμφωνα με το μύθο ήταν γιος Κυπριακής βασιλικής οικογένειας, που η θεά Αφροδίτη ύστερα από την αυτοκτονία των γονιών του τον έστειλε να οικήσει το νησί.) Ονοματολογικά όμως, πιθανότατα είναι μετεξέλιξη της προελληνικής λέξης «βήλος» που σήμαινε πρόβατο. Το πιο εντυπωσιακό νησί των Κυκλάδων. Η Μήλος είναι φημισμένη για τα δαντελωτά της ακρογιάλια. Με πάνω από 75 μικρές και μεγάλες παραλίες, με κρυστάλλινα και καταγάλανα νερά, πολύχρωμα σμιλεμένα βράχια και λευκόχρυσες αμμουδιές. Λόγω της ηφαιστιογενούς προέλευσης του εδάφους της, η Μήλος έχει εντυπωσιακή μορφολογία και ποικιλία παραλιών. Θα συναντήσετε άλλοτε παραλίες με λευκόχρυσες αμμουδιές και άλλοτε κόλπους με βότσαλα που περικυκλώνονται από πέτρες, λευκά, κόκκινα, κίτρινα ή και μαύρα βράχια. Ξεχωριστά χρώματα και βάθη θα βρείτε και στη θάλασσά της, ενώ επίσης μπορείτε να κολυμπήσετε σε πλήρως οργανωμένες παραλίες ή να επιλέξετε πιο μοναχικές και άγριες. Το σίγουρο είναι ότι τα καθαρά νερά του νησιού και οι απείρου κάλους παραλίες του θα σας προσφέρουν μία εμπειρία άνευ προηγουμένου Τα χρώματα στήνουν τρελό χορό σε αυτό το νησί. Ηφαιστειογενή πετρώματα βάφουν τα βράχια στις παραλίες κόκκινα, ροζ, πορτοκαλί! Οι λευκοί βράχοι εκεί στο Σαρακήνικο και το Κλέφτικο με τα πράσινα νερά και τις σπηλιές μαρτυρούν ιστορίες για πειρατές. Η Μήλος είναι μοναδική και σε αυτό συνηγορούν ακόμη και οι κατακόμβες, οι εξωτικές παραλίες, το πολύχρωμο Κλίμα, ο Εμπουριός και τα Μανδράκια με τα υπόσκαφα κτίσματα για τις βάρκες, το ηλιοβασίλεμα στην Πλάκα. Όπου και να κοιτάξεις σε θαμπώνει η ομορφιά Πόσες παραλίες στη Μήλο…. απ΄ τις ομορφότερες των Κυκλάδων Παλαιοχώρι, Παπάφραγκας, Γέροντας, Φυρή Πλάκα, Τσιγκράδο, Πλάθιενα. Κίτρινα, πορτοκαλί, κόκκινα και εκτυφλωτικά λευκά πετρώματα και βράχοι, συνδυάζονται με νερά πρασινογάλαζα και τιρκουάζ και σμιλεύουν παραλίες μοναδικές. Η ηφαιστειακή γη της Μήλου γέννησε ένα θέαμα πέρα από κάθε φαντασία… Πηδήξτε σε ένα καραβάκι ή πάρτε το σκάφος σας και απολαύστε το πολύχρωμο καλειδοσκόπιο των παραλιών της Μήλου σε όλο του το μεγαλείο. Το κλέφτικο Το Κλέφτικο ήταν παλιό ορμητήριο πειρατών, απ’ όπου περνούσαν τα πειρατικά πλοία και αγκυροβολούσαν για να προστατεύονται στους μικρούς κολπίσκους και στα επιβλητικά του βράχια. Το σύμπλεγμα αυτών των ηφαιστειακών πρωτότυπων βράχων, είναι ένα μαγευτικό τοπίο άξιο θαυμασμού, αλλά και ένα μέρος για να απολαύσετε την αίσθηση των διάφανων γαλαζοπράσινων νερών και τον ήλιο. Σήμερα, οι μοναδικοί αυτοί γεωλογικοί σχηματισμοί, δημιουργήματα του αέρα και της θάλασσας, προσφέρονται για κολύμπι και εξερεύνηση. Η πρόσβαση γίνεται μόνο μέσω θάλασσας και για αυτό σας προτείνουμε να κάνετε μία θαλάσσια εκδρομή με προορισμό αυτό το μαγευτικό τοπίο. Οι κατακόμβες Οι κατακόμβες βρίσκονται κοντά στο χωριό της Τρυπητής, σε σπηλιές 150 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το 2009 η Ιερά Σύνοδο ανακήρυξε τη Μήλο ως ιερό νησί, μιας και οι Κατακόμβες αποτελούν το αρχαιότερο μνημείο της χριστιανοσύνης. Ήταν ο πρώτος τόπος συγκέντρωσης των πρώτων Χριστιανών και το πρώτο κοινοτικό νεκροταφείο στα τέλη του 2ου μ.Χ. αιώνα. Οι Κατακόμβες της Μήλου είναι μοναδικές σε μέγεθος σε όλο τον Ελλαδικό χώρο και από τα πιο γνωστά και αξιόλογα Χριστιανικά μνημεία παγκοσμίως, μαζί με τις κατακόμβες της Ρώμης και των Αγίων Τόπων. Το δαιδαλώδες αυτό συγκρότημα αποτελείται από τρεις μεγάλες -αρχικά ανεξάρτητες- υπόγειες στοές (Α,Β,Γ) λαξευμένες στο πορώδες ηφαιστειογενές πέτρωμα, από πέντε διαδρόμους και έναν ορθογώνιο νεκρικό θάλαμο στη μορφή των cubicula των Κατακομβών της Ρώμης. Η κάθε κατακόμβη έχει διαφορετικό πλάτος (1-5 μέτρα) και διαφορετικό ύψος (1,60-2,50 μέτρα). Το συνολικό του μήκος είναι 185 μέτρα και σήμερα σώζονται στα τοιχώματα των στοών 126 «αρκοσόλια» (λαξεμένοι αψιδωτοί τάφοι.) Τα αρκοσόλια ήταν χρωματικά διακοσμημένα (κόκκινη ταινία στην στεφάνη και βαθύ μπλε χρώμα στην επιφάνεια του τυμπάνου), αλλά σήμερα σώζονται ελάχιστα ίχνη από τον χρωματικό τους διάκοσμο. Η σημερινή μορφή των κατακομβών οφείλεται σε κάποιες επεμβάσεις του 20ού αιώνα, όπως η είσοδος στο νεκρικό θάλαμο Β και τα περάσματα που ενώνουν τις τρεις αρχικά ανεξάρτητες κατακόμβες. Σήμερα μπορείτε να επισκεφτείτε μόνο τη στοά Β, την Κατακόμβη των «Πρεσβυτέρων» όπως αποκαλείται και να κάνετε τον γύρω της πάνω σε μια ξύλινη πλατφόρμα. Στη δεξιά πλευρά αυτής της κατακόμβης σώζεται ο μοναδικός διώροφος τάφος των Κατακομβών και σπαράγματα της πιο σημαντικής επιγραφής γραμμένης με κεφαλαία κόκκινα γράμματα μέσα σε ορθογώνιο πλαίσιο. Στο κέντρο βρίσκεται ένας βράχος, όπου πιθανότατα να είχε ενταφιαστεί ένας από τους πρώτους επισκόπους της χριστιανικής κοινότητας της Μήλου και οι πρώτοι χριστιανοί τον χρησιμοποιούσαν ως Aγία Tράπεζα στις λειτουργίες τους. Από τις μη επισκέψιμες κατακόμβες, η Α (δυτικά της σημερινής κεντρικής στοάς) είναι μεγάλου πλάτους, διαθέτει ευρύχωρο ταφικό θάλαμο και διακρίνεται για τους διπλούς οικογενειακούς τάφους που είναι λαξευμένοι στα τοιχώματά της, ενώ η Γ (ανατολικά της σημερινής κεντρικής στοάς) σώζεται μόνο τμηματικά και το αξιοσημείωτο είναι τα ίχνη τοιχογραφίας που σώζονται σε αυτήν (μία από τις λίγες σωζόμενες παλιοχριστιανικές τοιχογραφίες, στην οποία εικονίζονται κλαδιά με άνθη και πτηνά). Το Σαρακήνικο Στο Βορειοανατολικό τμήμα του νησιού, θα βρείτε το πιο φωτογραφημένο τοπίο του Αιγαίου: Το Σαρακήνικο. Το σεληνιακό αυτό τοπίο είναι μοναδικό. Τα ηφαιστειογενή διαβρωμένα βράχια διεισδύουν στην σμαραγδένια θάλασσα δημιουργώντας μικρές και μεγάλες σπηλιές, ενώ η έλλειψη πρασίνου, σε συνδυασμό με το λευκό χρώμα βράχων και την έντονη αντανάκλαση του φωτός, δημιουργούν ένα τοπίο που θυμίζει το φεγγάρι και μια εμπειρία αξέχαστη για εσάς που θα το επισκεφτείτε. Το Σαρακήνικο, το οποίο πήρε το όνομά του από τους Σαρακηνούς πειρατές, έχει θέα στην Σίφνο και στην Κίμωλο, ενώ συνιστάται να το επισκεφτείτε όταν δεν πνέουν στο νησί βόρειοι άνεμοι. Τέλος, να σημειώσουμε πως αξίζει να το δείτε όχι μόνο την ημέρα, αλλά και τις νύχτες με πανσέληνο, μιας και οι κατάλευκοι βράχοι από μαλακό υλικό αντανακλούν έντονα το φως, ακόμα και του φεγγαριού, και δημιουργούν ένα τοπίο που θα σας μείνει αξέχαστο. Η «μικρή Βενετία» Το απόγευμα κάνετε μια βόλτα στο γραφικό πολύχρωμο οικισμό πάνω στο νερό, όπου βρισκόταν το λιμάνι της αρχαίας Μήλου. Είναι από τους πιο ιδιαίτερους που θα συναντήσετε στις Κυκλάδες. Τι τον κάνει ξεχωριστό; Τα 35 «σύρματα» που στέκονται πλάι-πλάι, παλιότερα υπόσκαφα σπιτάκια για τις βάρκες, τώρα παραθεριστικές κατοικίες. Περιπλανηθείτε στον οικισμό σύρριζα στο νερό και περιμένετε το ηλιοβασίλεμα. Τώρα είναι η καλύτερη ώρα για φωτογραφίες! Η Πλάκα και το κάστρο Το Κάστρο χτίστηκε τον 13ο αιώνα στον λόφο του Προφήτη Ηλία, στο βορειοδυτικό άκρο του νησιού (σημερινή Πλάκα). Σήμερα δεν κατοικείται, αλλά προσφέρει στους επισκέπτες του μια θέα απαράμιλλης ομορφιάς σε όλο τον κόλπο του νησιού και ένα μαγευτικό ηλιοβασίλεμα, που θα ανταμείψει τον κόπο σας να ανεβείτε στην κορυφή του. Επίσης, ανεβαίνοντας προς Κάστρο θα έχετε την ευκαιρία να δείτε και την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου ή Παναγιά Σκινιώτισσα, καθώς και την εκκλησία της Παναγίας της Θαλασσίτρας. Το Ενετικό αυτό Κάστρο δεν περιβαλλόταν από τείχη, όπως και τα περισσότερα κάστρα των Κυκλάδων, αλλά προστατευόταν από τα ίδια τα σπίτια. Πρακτικά το κάστρο χρησίμευε για να προστατεύονται οι ντόπιοι από επιθέσεις των πειρατών (συχνό φαινόμενο της εποχής), καθώς και για να ελέγχουν την κίνηση των πλοίων στον κόλπο του Αδάμαντα. Στην κορυφή του, στο «Μέσα Κάστρο», βρισκόταν ο Πύργος του Ηγεμόνα, το επονομαζόμενο Παλάτι και γύρω από τον πύργο υπήρχαν τα λιγοστά σπίτια. Η ίδρυση του έγινε από τον πρώτο Δούκα της Νάξου, Μάρκο Σανούδο και στο Μέσα Κάστρο βρίσκονταν κυρίως οι κατοικίες των τιμαριούχων και των τοποτηρητών του Δούκα, καθώς και άλλων συγγενών και Φράγκων. Στο αρχαιολογικό μουσείο της Πλάκας, η θεά του έρωτα: το αντίγραφο της Αφροδίτης της Μήλου, σε φυσικό μέγεθος. Οι Εκκλησίες της Μήλου: Κοίμηση της Θεοτόκου ή Άγιος Χαράλαμπος Η δυσιπόστατη αυτή εκκλησία βρίσκεται πίσω από το λιμάνι του Αδάμαντα, στο υψηλότερο σημείο του χωριού. Κτίστηκε από Κρήτες πρόσφυγες το 1870 και πήρε το όνομά της από την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου της Προταϊτισσας (παλιά μητρόπολη του νησιού) και την διπλανή της εκκλησία, τον Άγιο Χαράλαμπο. Οι δύο αυτές εκκλησίες βρίσκονταν στην παλαιά πρωτεύουσα του νησιού, την Ζεφυρία, από όπου μεταφέρθηκαν το ξυλόγλυπτο τέμπλο και οι παλαιές εικόνες της μεγαλοπρεπής αυτής εκκλησίας. Η αρχιτεκτονική του ναού είναι τρίκλιτος καμαροσκεπής μετά τρούλου και ο τρούλος της βρίσκεται πάνω στον ημικυλινδρικό θόλο του μεσαίου κλίτους. Στην αυλή του ναού θα θαυμάσετε το μωσαϊκό του Ιωάννη Καβρουδάκη, φτιαγμένο από μηλϊακά βότσαλα, το οποίο παριστάνει έναν αετό που πετάει προς την ανατολή. Παρατηρείστε στο κάτω του μέρος, ανάμεσα στα δυο δελφίνια, το έμβλημα της κοινότητας του Αδάμαντα. Στην Κοιμήση της Θεοτόκου ή Άγιο Χαράλαμπο (οι ντόπιοι την αποκαλούν με το δεύτερο όνομα), θα δείτε εικόνες κρητοβυζαντινής τέχνης από τις κατεστραμμένες εκκλησίες της Ζεφυρίας, το ξυλόγλυπτο τέμπλο, καθώς και την πολύτιμη εικόνα της Παναγίας, που είναι καλυμμένη από ασημένιο φύλλο. Άγιος Νικόλαος – Αδάμαντας Νοτιοδυτικά της Αγίας Τρίάδας (Εκκλησιαστικό Μουσείο) θα βρείτε τον καθολικό ναό του Αγίου Νικολάου. Χτίστηκε το 1827 από τον γάλλο υποπρόξενο Λουί Μπρεστ και στο δάπεδο του υπάρχουν τρεις τάφοι καλυμμένοι από μαρμάρινες πλάκες με επιγραφές στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα λατινικά. ΠΛΑΚΑ Γενέσιον της Θεοτόκου ή Παναγία Κορφιάτισσα Στο δυτικό άκρο της Πλάκας, πάνω σε απόκρημνους βράχους χτίστηκε το 1810 ο ναός της Παναγίας της Κορφιάτισσας. Η τοποθεσία είναι γνωστή ως «Χάλαρα», ενώ ο χώρος μπροστά από το ναό ως «Μάρμαρα», λόγω του ότι η αυλή του ναού είναι στρωμένη με μαρμάρινες επιτύμβιες πλάκες από την παλαιά πόλη. Επισκεπτόμενοι το Γενέσιον της Θεοτόκου ή Παναγία Κορφιάτισσα, εκτός του ότι θα απολαύσετε υπέροχη θέα στο πέλαγος και εκπληκτικό ηλιοβασίλεμα, θα δείτε κειμήλια από τις παλιές εγκαταλελειμμένες εκκλησίες του νησιού, εικόνες κρητοβυζαντινής τέχνης από τις εκκλησίες της Ζεφυρίας, λείψανα αγίων φυλαγμένα σε μικρά ασημένια κιβώτια, το ξυλόγλυπτο, επιχρυσωμένο τέμπλο του ναού, καθώς και τον επιχρυσωμένο επιτάφιο του 1600 από την Παναγιά τη Σκινιώτισσα, ο οποίος είναι φερμένος από τη Σμύρνη. Παναγία των Ρόδων Στη βόρεια πλευρά της Παναγίας της Κορφιάτισσας (ένα στενό πιο κάτω) θα βρείτε τη δεύτερη καθολική εκκλησία του νησιού, τη Παναγία των Ρόδων ή Ροζάρια. Η μικρή αυτή καθολική εκκλησία χτίστηκε από τον γάλλο υποπρόξενο Λουί Μπρεστ το 1823 (όπως φαίνεται και από την επιγραφή που βρίσκεται πάνω από την είσοδό της), ενώ στο εσωτερικό της είναι θαμμένος ο ίδιος ο Μπρεστ και στην αυλή της η σύζυγός του. Άξιο λόγου είναι το ότι το υπέρθυρό του ναού είναι διακοσμημένο με το οικόσημο του γάλλου βασιλέα Λουδοβίκου ΙΣΤ΄. Υπαπαντή του Χριστού ή Παναγία Θαλασσίτρα Η Υπαπαντή του Χριστού ή Παναγία Θαλασσίτρα, είναι προστάτιδα των ναυτικών και η πιο πολυφωτογραφημένη εκκλησία του νησιού. Βρίσκεται σε ένα από τα ωραιότερα σημεία του νησιού και θα την συναντήσετε καθώς ανεβαίνετε στο Κάστρο. Αυτή η εκκλησία το 1739 ήταν ναΰδριο που το κατεδάφισαν για να χτίσουν στη θέση του το 1839 αυτόν τον πανέμορφο μεγαλύτερο ναό, ενσωματώνοντας ως νότιο κλίτος και τη διπλανή Φράγκικη εκκλησία της Παναγίας της Ελεούσας. Στην Παναγία τη Θαλασσίτρα μπορείτε να δείτε έργα του 17ου αιώνα από το φημισμένο αγιογραφικό εργαστήρι των Σκορδίλιδων, και συγκεκριμένα τις σημαντικές εικόνες του Αγίου Ελευθερίου και της Παναγίας και του Χριστού, δημιουργίες του Εμμανουήλ Σκορδίλη. Ακόμα, μπορείτε να δείτε το ξυλόγλυπτο τέμπλο με πολύ ωραίο σταυρό, ενώ στο υπέρυθρο της δυτικής θύρας του ναού μπορείτε να διακρίνετε το οικόσημο του δούκα της Νάξου, Κρίσπι. Μέσα Παναγιά ή Παναγία Σκινιώτισσα Στην κορυφή του Κάστρου, θα συναντήσετε τη μικρή καμαροσκέπαστη εκκλησία της Παναγίας της Σκοινιώτισσας ή Μέσα Παναγιά. Το σημερινό κτίσμα της εκκλησίας διατηρείτε σε πολύ καλή κατάσταση, αφού είναι μεταπολεμικό. Το παλαιότερο ναϋδριο ανατινάχτηκε την περίοδο της Γερμανικής κατοχής για να στηθεί στη θέση του το αντιαεροπορικό προβόλο και έτσι οι κάτοικοι την ξαναέχτισαν μετά το 1944. Την ονομασία «Σκινιώτισσα» φημολογείται πως την πήρε από την εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε πάνω σε σκίνο, στην κορυφή του Κάστρου. ΠΛΑΚΕΣ Άγιος Χαράλαμπος Στους πρόποδες της Πλάκας, στο χωριό με το όνομα Πλάκες, βρίσκεται η τέταρτη σε μέγεθος εκκλησία του νησιού, ο Άγιος Χαραλάμπος. Ο ναός αυτός ανεγέρθη το 1853 (στη θέση ενός παλιού ναϋδρίου), χάρη στον κόπο και στις δωρεές των λιγοστών κατοίκων του χωριού. Στο ναό μπορείτε να δείτε σύγχρονες τοιχογραφίες (η τοιχογραφία του Παντοκράτωρος στο θόλο, του Αγ. Χαραλάµπους στην αριστερή πλευρά και απέναντι του Αγ. Βλάσιου) και ενδιαφέρουσες εικόνες όπως του Άρχοντος Μιχαήλ, του Χριστού, του Προδρόµου, της Κυρίας των Αγγέλων, του Αγ. Ιακώβου, της Αγ. Αικατερίνης και της Παναγίας της Ακραδιώτισσας, της παλαιότερης εικόνας του νησιού. Αυτή η μεγάλης αξίας εικόνα έχει μεταφερθεί από το κατεστραμμένο μοναστήρι που βρισκόταν στη Μικρή Ακραδιά. Ο σπουδαίος αγιογράφος Κόντογλου αναφέρει για την εικόνα της Παναγιάς της Ακραδιώτισσας: «Είναι ζωγραφισμένη απάνου σ` ένα στενόµακρο σανίδι, βαθουλωμένο σαν σκάφη, όπως είναι στα πιο αρχαία κονίσµατα. Το κεφάλι της Παναγιάς είναι όρθιο, όπως στις άλλες παλιές Οδηγήτρες, του Χριστού όπως φαίνεται από το πλάγι.Τα µάτια, η μύτη, το στόµα είναι σημειωμένα µε σιένα λίγο πιο σκούρα απ` τον προπλασµό. Τα μαλακά φώτα είναι βαλµένα µε λεύτερες και πεταχτές πινελιές, όπως στα αρχαία ψηφία, ενώ στις πιο καινούργιες εικόνες τα φωτισμένα είναι δουλεµένα µε κανονικές γραμμές η µια δίπλα στην άλλη, τραβηγμένες µε προσοχή κι από κοντά. Ο προπλασµός είναι σιένα κόκκινη, η όψη της Παναγιάς δείχνει γερασµένη κι αγέλαστη, ολότελα διαφορετική απ` το συνηθισμένο τύπο της Οδηγήτρας» ΤΡΙΟΒΑΣΑΛΟΣ Άγιος Σπυρίδωνας Ο Άγιος Σπυρίδωνας είναι η κεντρική εκκλησία του χωριού του Τριοβασάλου και αποτελεί ενιαίο οικοδόμημα με τη μικρότερη εκκλησία της Αγίας Μαρίνας. Η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος είναι μία ενδιαφέρουσα εκκλησία, αφού παρουσιάζει μία ιδιαίτερη αρχιτεκτονική με τέσσερις μεγάλες αψίδες. Σε αυτήν θα βρείτε εικόνες από τις κατεστραμένες εκκλησίες της παλιάς πόλης της Ζεφυρίας, καθώς και την εικόνα «Βασιλεύς Βασιλευόντων» του γνωστού κρητικού αγιογράφου Σκορδίλη. Εάν επισκεφτείτε τον Άγιο Σπυρίδωνα ή τον Άγιο Γεώργιο την ημέρα του Πάσχα, θα παρακολουθήσετε το «κάψιμο του Ιούδα», έθιμο που χρονολογείται από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και αναβιώνει μέχρι και σήμερα. Το έθιμο αυτό, συνδυάζεται και με το έθιμο του «μπαρουτιού», όπου οι νέοι των δύο χωριών, του Τριοβασάλου και του Πέρα Τριοβασάλου, πετάνε δυναμίτες σε χώρο ανάμεσα στις δύο εκκλησίες, διεκδικώντας ο καθένας τον τίτλο του νικητή. Νικητής είναι το χωριό που θα προκαλέσει τον περισσότερο θόρυβο και θα σκάσει τους περισσότερους δυναμίτες. Νεκροταφείο των επάνω χωριών Στον Τριοβάσαλο, πάνω στον δρόμο που οδηγεί στην Πλάκα θα δείτε το ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής νεκροταφείο των επάνω χωριών: της Πλάκας, των Πλακών, του Τριβασάλου, του Πέρα Τριοβασάλου και της Τρυπητής. Το νεκροταφείο αυτό διαθέτει μία πολύ πρωτότυπη αρχιτεκτονική, μιας και οι τάφοι του έχουν την μορφή μιας μικρής εκκλησίας. ΠΕΡΑ ΤΡΙΟΒΑΣΑΛΟΣ Άγιος Γεώργιος Ο Άγιος Γεώργιος είναι η κεντρική εκκλησία του χωριού του Πέρα Τριοβασάλου. Εάν την επισκεφτείτε αξίζει να παρατηρήσετε τη μαρμάρινη πλάκα που δεσπόζει στην είσοδο της εκκλησίας και απεικονίζει τον Άγιο Γεώργιο έφιππο, το μαρμάρινο τέμπλο της και το μωσαϊκό του λαϊκού καλλιτέχνη Πέτρου Ραπανάκη που βρίσκεται στο προαύλιό της. Εάν επισκεφτείτε τον Άγιο Γεώργιο ή τον Άγιο Σπυρίδωνα την ημέρα του Πάσχα, θα παρακολουθήσετε το «κάψιμο του Ιούδα», έθιμο που χρονολογείται από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και αναβιώνει μέχρι και σήμερα. Το έθιμο αυτό, συνδυάζεται και με το έθιμο του «μπαρουτιού», όπου οι νέοι των δύο χωριών, του Τριοβασάλου και του Πέρα Τριοβασάλου, πετάνε δυναμίτες σε χώρο ανάμεσα στις δύο εκκλησίες, διεκδικώντας ο καθένας τον τίτλο του νικητή. Νικητής είναι το χωριό που θα προκαλέσει τον περισσότερο θόρυβο και θα σκάσει τους περισσότερους δυναμίτες. ΤΡΥΠΗΤΗ Άγιος Νικόλαος Στο κέντρο του χωριού της Τρυπητής δεσπόζει ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Νικολάου. Κτίστηκε το 1888 στη θέση μιας άλλης μικρότερης εκκλησίας, σύμφωνα με το σχέδιο του Αγίου Νικολάου της Σύρου. Ο ναός αυτός διαθέτει πλούσιο και αξιόλογο διάκοσμο. Θα δείτε το μαρμάρινο τέμπλο του (του Τήνου μαρμαρογλύπτη Γ. Καπαριά), όμορφα ξυλόγλυπτα, το παλαιό εικονοστάσι του 17ου αιώνα, εικονοστάσι και δεσποτικό του Γ. Ι. Λαουτάρη και άµβωνα του Μηλιού Εµµ. Μαρκαντώνη. Ακόμα μπορείτε να θαυμάσετε σπουδαίες εικόνες του Εμμανοουήλ Σκορδίλη και άλλων καλλιτεχνών της Κρητικής Σχολής, μεταφερμένες από την Παλαιά Χώρα (τη μεσαιωνική πρωτεύουσα του νησιού). Τέλος αξίζει να αναφέρουμε πως ο ναός αυτός παρουσιάζει και ένα αρχιτεκτονικό παράδοξο, μιας και λόγω έλλειψης επαρκούς χώρου, το μήκος του είναι μικρότερο από το πλάτος του. ΚΛΗΜΑΤΟΒΟΥΝΙ Παναγία Τουρλιανή Στο κληματοβούνι (λόφος πάνω από το Kλήμα) , θα βρείτε την εκκλησία της Παναγίας της Tουρλιανής. Εκτός από τις πολύ παλιές εικόνες της εκκλησίας, αξίζει να την επισκεφτείτε για την μαγευτική θέα που προσφέρει προς τα πάνω χωριά του νησιού, αλλά και προς την είσοδο του κόλπου του Αδάμαντα. Ξαποστάστε στο φιλόξενο προαύλιό της την ώρα που ο ήλιος δύει, για να απολαύσετε ένα φανταστικό ηλιοβασίλεμα. ΚΛΗΜΑ Προφήτης Ηλίας Στην κορυφή του λόφου του Κλήματος δεσπόζει το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Χτισμένο πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού, υπάρχουν ακόμα απομεινάρια κιόνων και διάφορων μαρμάρινων τεμαχίων. Η τοποθεσία είναι εξαιρετικά γραφική και προσφέρει όμορφη θέα. Στο τέμπλο της εκκλησίας θα δείτε αρκετές ενδιαφέρουσες εικόνες. Παναγία Φανερωμένη Κατεβαίνοντας τον δρόμο από την Τρυπητή προς τις Κατακόμβες, θα συναντήσετε στο δεξί σας χέρι, σε μία κατάφυτη τοποθεσία γεμάτη κυπαρίσσια το εκκλησάκι της Παναγίας της Φανερωμένης. Μία από τις πιο όμορφες εκκλησίες του νησιού, στης οποίας το εσωτερικό βρίσκονται δύο τάφοι με καμάρες, ενώ στο ιερό της μπορείτε να διακρίνετε ίχνη από τοιχογραφίες. ΖΕΦΥΡΙΑ Παναγία Πορτιανή & Άγιος Χαράλαμπος Στο κέντρο της Ζεφυρίας θα βρείτε την Παναγία την Πορταΐτισσα ή Πορτιανή, παλιά μητρόπολη του νησιού. Η Παναγία η Πορτιανή, ενωμένη με την διπλανή εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπου, είναι η μοναδική διασωθείσα εκκλησία της Παλαιάς Χώρας της Ζεφυρίας. Το όνοµα «Πορτιανή» πιθανόν να προέρχεται από την πύλη του κάστρου, που υπήρχε κοντά στο ναό. Η καταστροφή της πόλης από σεισμό τον 18ο αιώνα (κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας) σήμαινε και την ερήμωση της εκκλησίας. Έτσι, το 1864 η εικόνα της Παναγίας της Πορτιανής, άλλες ιστορικές εικόνες και μέρη από τον πλούσιο εσωτερικό της διάκοσμο μεταφέρθηκαν στον νέο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου (ή Άγιο Χαράλαμπο) στον Αδάμαντα. Ο Ιερός ναός της Παναγίας της Πορτιανής υπάγεται στη 2η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισµού και προστατεύεται ως διατηρητέο μνημείο. Σε αυτόν μπορείτε να δείτε αξιοθαύμαστες παλαιές τοιχογραφίες και άλλα θαυμαστά κειμήλια. ΧΑΛΑΚΑΣ Αγία Μαρίνα Στο δρόμο για τον Χάλακα, λίγο πριν την παραλία της Φατούρενας, θα συναντήσετε το μοναστήρι της Aγίας Mαρίνας. Η μονή αυτή λειτούργησε από το 1650 έως το 1830 περίπου και είναι μία από τις 13 μονές που βρήκε ο Γάλλος περιηγητής Τουρνεφόρ σε λειτουργία και με θαυμασμό αναφέρει στις περιηγήσεις του. (Ο Τουρνεφόρ επισκέφτηκε τη Μήλο το 1700). Το μοναστήρι της Αγίας Μαρίνας βρίσκεται σε μία πανέμορφη τοποθεσία, πάνω σε ένα ύψωμα και θα σας προσφέρει εκπληκτική θέα στον κόλπο του νησιού και στην είσοδο του λιμανιού. Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος ή Σιδεριανός Το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Σιδεριανού βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του νησιού, στον Χάλακα. Η χρονολογία ίpeδρυσης και λειτουργίας του παραμένει άγνωστη, αν και σε έγγραφα αναφέρετε από το 1582. Η αρχιτεκτονική του είναι βασιλική μετά θόλου και ο ναός αυτός είναι αρκετά ευρύχωρος, πολύ καλά διατηρημένος και περιβάλλεται από πολλά κελιά διαφορετικών διαστάσεων, για να φιλοξενεί τους πιστούς του. Η εικόνα του Αγίου Ιωάννη, που βρίσκεται στο εσωτερικό του ναού, είναι ένα πάρα πολύ παλαιό έργο και πιθανολογείται πως είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Το μοναστήρι αυτό οφείλει το όνομά του σε ένα θαύμα του Αγίου Ιωάννη. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση την ημέρα της εορτής του Αγίου εμφανίστηκαν πειρατές και ο κόσμος για να σωθεί από την επιδρομή τους, κλείστηκε μέσα στην εκκλησία και με προσευχές και κλάματα παρακάλεσε τον Άγιο να σιδερώσει την πόρτα για να μην μπορέσουν οι πειρατές να εισέλθουν. Οι προσευχές τους εισακούστηκαν και τελικά οι πειρατές δεν κατάφεραν να ανοίξουν την πόρτα. Έπειτα ένας εξοργισμένος πειρατής ανέβηκε στον τρούλο της εκκλησίας, σημάδεψε τους πιστούς και αποπειράθηκε να τους πυροβολήσει. Τότε, ο Άγιος παρέλυσε το χέρι του και το όπλο έπεσε μέσα στην εκκλησία, όπου φυλάσσεται μέχρι και σήμερα, μαζί με άλλα θρησκευτικά αντικείμενα. Τα θαύματα του Αγίου δεν σταμάτησαν εκεί. Στον Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ένα αγγλικό πολεμικό πλοίο έριξε μία οβίδα ενάντια σε γερμανικό οχυρό της περιοχής, η οποία σφηνώθηκε στον τοίχο της εκκλησίας. Η οβίδα δεν εξερράγη και μπορείτε να την δείτε και σήμερα στο εσωτερικό της εκκλησίας. Εάν τον επισκεφτείτε, απολαύστε το μπάνιο σας στην υπέροχη αμμουδιά της ομώνυμης παραλίας. Επίσης, αν επισκεφτείτε τη Μήλο γύρω στις 25 Σεπτεμβρίου, ημέρα εορτή του Αγίου, μην παραλείψετε να συμμετάσχετε στο μεγάλο πανηγύρι που διαρκεί αρκετές ημέρες. Προφήτης Ηλίας Στο ψηλότερο σημείο του νησιού, 750 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, θα βρείτε κτισμένο στην κορυφή του βουνού το ομώνυμο εκκλησάκι του Προφήτη Hλία, το οποίο πιθανολογείται πως κτίστηκε από μοναχούς άλλων κοντινών μονών. Η εκκλησία αυτή σας προσφέρει καταπληκτική πανοραμική θέα στο λιμάνι, στα χωριά και στις Αρκαδιές. ΚΗΠΟΣ Παναγία του Κήπου Στο νότιο τμήμα του νησιού, στην περιοχή Κήπος θα βρείτε μία ακόμη εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία. Η διαφορετικότητα της Παναγίας του Κήπου έγκειται στο ότι είναι η παλαιότερη εκκλησία του νησιού. Χτισμένη τα Βυζαντινά χρόνια (5ο αιώνα μ.Χ.), αξίζει να την επισκεφτείτε, όχι μόνο γιατί είναι καλοδιατηρημένη και διαθέτει εξαιρετική αρχιτεκτονική, αλλά και για να δείτε ένα από τα δύο βαπτιστήρια που υπάρχουν στο νησί, καθώς και κομμάτια μιας μαρμάρινης σαρκοφάγου της Ελληνιστική περιόδου. ΠΟΛΛΩΝΙΑ Αγία Παρασκευή Στον οικισμό των Πολλωνίων, απέναντι από το μωλαράκι που αράζουν τα ψαροκάικα, θα δείτε χτισμένη στο ύψωμα την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Η αρχιτεκτονική της είναι βασιλική καλυπτόμενη από αμφικλινή κεραμοσκεπή στέγη και είναι μία σύγχρονη εκκλησία που ανεγέρθη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Γερμανοί είχαν γκρεμίσει το εκκλησάκι, για να φτιάξουν πολυβολείο και μετά τη λήξη του πολέμου οι κάτοικοι των Πολλωνίων ξαναέχτισαν από την αρχή τον σύγχρονο αυτό ναό. Προϊστορική Πόλη Φυλακωπής Στον δρόμο προς τα Πολλώνια θα βρείτε στα αριστερά σας τα ευρήματα της αρχαίας πόλης της Φυλακωπής, η οποία είναι από τους σημαντικότερους οικισμούς του Κυκλαδικού πολιτισμού και η σημαντικότερη πόλη του προϊστορικού Αιγαίου. Σε αυτήν σώζονται λείψανα 2 χιλιετιών. Υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από την αρχή της Πρώιμης εποχής του Χαλκού (περίπου 3000 π.Χ.) έως και το τέλος της Ύστερης εποχής (1100 π.Χ.). Κτισμένη στο βόρειο τμήμα του νησιού, για να δίνει δυνατότητα εποπτείας σε μεγάλο μέρος της θάλασσας, η Φυλακωπή έγινε μεγάλο εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο. Χάρη στην εμπορία της πολύτιμης πέτρας του οψιδιανού, αναπτύχθηκε ραγδαία, απέκτησε δύναμη, όρθωσε κυκλώπεια τείχη για τους εισβολείς και καταστράφηκε και αναστήθηκε τρεις φορές. Ο οικισμός άρχισε να κατοικείται ήδη από το 3000π.Χ, ενώ εγκαταλείφτηκε το 1100π.Χ. έχοντας διανύσει τρεις ιστορικές περιόδους. Στην προ-οικιστική εποχή (3200π.Χ.- 2300π.Χ.) άρχισε η οικοδόμηση των σπιτιών. Στην 1η ιστορική περίοδο (2300-2000 π.Χ) ο οικισμός είναι περίπου 200 μέτρων (μεγάλος για τα δεδομένα εκείνης της εποχής στο Αιγαίο),δεν διαθέτει οργανωμένη ρυμοτομική διάταξη, αλλά παρουσιάζει ένα σχετικά οργανωμένο νεκροταφείο. Παράλληλα, εκείνη την περίοδο αποκαλύπτεται η χρήση της πέτρας και πολλαπλασιάζονται οι εξαγωγές οψιδιανού, με αποτέλεσμα την πλήρη εμπορική άνθηση των Μηλίων. Στη 2η περίοδο (2000-1600 π.Χ) κτίζονται τείχη για προφύλαξη από τυχόν επιδρομές, οι τάφοι πλέον είναι έξω από τα τείχη, ενώ τα σπίτια βρίσκονται σε κλιμακωτή διάταξη πάνω στο λόφο. Σε αυτή την περίοδο εξελίχθηκε ιδιαίτερα η κεραμική τέχνη με σαφή πλέον Μινωικές επιρροές και αναπτύχθηκαν περαιτέρω οι εμπορικές σχέσεις των Μηλίων με διάφορες περιοχές της Ελλάδας και κυρίως με την Κρήτη. Η περίοδος αυτή τελειώνει με την καταστροφή της Φυλακωπής, πιθανότατα από φωτιά επιδρομέων, ενώ με το χτίσιμο του τρίτου οικισμού, ξεκινάει η 3η ιστορική περίοδος της πόλης (1600π.Χ.-1110π.Χ). Κατά τη διάρκεια αυτής της τελευταίας περιόδου η Φυλακωπή παρουσιάζει οργανωμένο, σύνθετο ρυμοτομικό σχέδιο, οχύρωση με ψηλά κυκλώπεια τείχη πάχους άνω των 6 μέτρων και μεγαλύτερα σπίτια, κάποια εκ των οποίων και διώροφα. Στην αρχή αυτής της περιόδου η επίδραση του μινωικού πολιτισμού ήταν έντονη (βρέθηκαν τμήματα πλάκας με εγχάρακτη τη Μινωική Γραμμική Α), αλλά σιγά-σιγά εισχωρεί, και στο τέλος υπερισχύει, το μυκηναϊκό στοιχείο. Περίπου το 1400 χτίζεται ένα ανάκτορο Μυκηναϊκού τύπου με πολλά δωμάτια και ένα ιερό δύο δωματίων. Επίσης παράγονται έργα υψηλής γλυπτικής και κεραμικής τέχνης, με σημαντικότερο δείγμα την «Κυρά της Φυλακωπής» (Μπορείτε να την δείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μήλου). Από το 1200π.Χ. στο Αιγαίο γίνονται ανασυντάξεις, γνωστοί εμπορικοί δρόμοι εγκαταλείπονται, ενώ ο Μινωικός και Μυκηναϊκός πολιτισμός έχουν ατονήσει. Εκείνη την περίοδο η πόλη της Φυλακωπής σταματάει να αποτελεί εμπορικό κέντρο και αρχίζει να παρακμάζει, ενώ το εμπορικό κέντρο και η δραστηριότητα του νησιού μεταφέρεται στην αρχαία πόλη του Κλήματος. Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της πόλης βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, αλλά αξίζει να την επισκεφτείτε για να θαυμάσετε ότι σώζεται από το επιβλητικό κυκλώπειο τείχος του οικισμού (το οποίο είναι κατασκευασμένο από ηφαιστειογενείς πέτρες), το Ιερό, καθώς και το Μέγαρο του οικισμού. Μέχρι σήμερα επίσης σώζεται πλήθος ευρημάτων που υποδηλώνουν τις δραστηριότητες των κατοίκων του οικισμού και το πυκνό δίκτυο επαφών, κυρίως με τις υπόλοιπες Κυκλάδες και την Κρήτη, ενώ με την επίσκεψή σας στο Αρχαιολογικό Μουσείο μπορείτε να βρείτε θαυμαστά δείγματα κεραμικής τέχνης από την πόλη της Φυλακωπής, όπως πήλινα αγγεία, λίθινα, πήλινα και χάλκινα ειδώλια, πινακίδα Γραμμικής Α΄, ποικίλα χρηστικά αντικείμενα και την περίφημη «Κυρά της Φυλακωπής». Θειωρυχεία Στην ανατολική πλευρά της Μήλου βρίσκεται το Παλιόρεμα, όρμος με πεντακάθαρα νερά και κιτρινωπά βότσαλα, χρωματισμένα από το θείο. Εκεί λειτούργησε το θειωρυχείο του Βίκτορα Μελά, η παλαιότερη επιχείρηση εξαγωγής θείου πανελλαδικά. Στο Παλιόρεμα ή Θειορυχεία μπορείτε να συνδυάσετε το μπάνιο σας με ένα από τα γεωλογικά αξιοθέατα της μεταλλευτικής ιστορίας του νησιού. Μπορείτε να κάτσετε στην παραλία με τα χρωματιστά βότσαλα και την όμορφη αμμουδιά, ενώ παράλληλα να απολαμβάνεται το κολύμπι σας με θέα τα παλιά λατομεία εξαγωγής θείου και τα ερείπια από τις εγκαταστάσεις του εργοστασίου. Βαγόνια μεταφοράς με τις ράγες του, εργαλεία σκουριασμένα, ερείπια γραφείων, ανταλλακτικά και προσωπικά αντικείμενα των εργαζομένων του λατομείου, δημιουργούν ένα γοητευτικό τοπίο. Ιστορικά, μεταξύ 1890-1905 λειτουργούσαν από την Εταιρεία Δημοσίων και Δημοτικών Έργων. Το 1905 η λειτουργία τους σταμάτησε λόγω παραγωγής φθηνού θείου στην Αμερική, 1910-1918 λειτούργησαν σποραδικά, ενώ την δεκαετία του 30’ υπήρξε πλήρης λειτουργία και δημιουργήθηκαν οι εγκαταστάσεις που σώζονται μέχρι σήμερα. Τα Θειορυχεία λειτούργησαν έως το 1960, ενώ η επιχείρηση έκλεισε οριστικά το 1978. Αρχαίο Ρωμαϊκό Θέατρο Το αρχαίο Ρωμαϊκό Θέατρο αρχικά κατασκευάστηκε από τους κατοίκους της αρχαίας πόλης του Κλήματος, πιθανότατα κατά την Ελληνιστική εποχή (3ος αιώνας π.Χ.). Μετά όμως την καταστροφή της πόλης από τους Αθηναίους, κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια, πάνω από τις σωζόμενες βάσεις του κλασσικού χτίστηκε ένα μεγαλύτερο με παριανό ολόλευκο μάρμαρο και θαυμαστά ανάγλυφα, το οποίο υπολογίζεται ότι χωρούσε περίπου 7.000 θεατές. Αυτή είναι και η μορφή του θεάτρου που θα δείτε σήμερα. Από το θέατρο σώζονται επτά μαρμάρινες κερκίδες, έξι σειρές καθισμάτων, το κοίλο, η ορχήστρα, το δάπεδο της σκηνής, καθώς και πολλά αρχιτεκτονικά περίτεχνα μέρη. Οι ανασκαφές άρχισαν το 1989, ενώ η εντολή για τον πρώτο του καθαρισμό δόθηκε από τον Λουδοβίκο Β’, πατέρα του Όθωνα, ύστερα από προτροπή του L.Ross, ο οποίος μαζί με τον Όθωνα ήταν ο πρώτος που επισκέφτηκε το αρχαίο θέατρο κατά τα νεώτερα χρόνια. Κτισμένο σε περίοπτη θέση, στην πλαγιά του λόφου έχει μαγευτική θέα προς το λιμάνι και πολύ καλή ακουστική. Έτσι, δεν είναι λίγες οι φορές που διατίθεται για θεατρικές παραστάσεις και μουσικές εκδηλώσεις, μιας και στη σημερινή του κατάσταση μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι και 700 άτομα. Share Tweet Share
