Η ιστορία του καφέ στην Ελλάδα αρχίζει από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Η Ελλάδα, σαν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δοκιμάζει τον καφέ πριν από την υπόλοιπη Ευρώπη. Ιδιαίτερα οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Θεσσαλονίκης και γενικά της Βορείου Ελλάδος πρώτοι γνωρίζουν και συνηθίζουν τον καφέ μαζί με τους Τούρκους. Στην Θεσσαλονίκη του 17ου αιώνα σύμφωνα με τις πηγές, υπάρχουν περισσότερα από 300 καφενεία όπου συχνάζουν Έλληνες και Τούρκοι, ενώ μεγάλο αριθμό καφενείων συναντά κανείς και σε άλλες πόλεις, όπως τις Καβάλα, Δράμα κ.α.

Στην Αθήνα και τις πόλεις της Νοτίου Ελλάδος τα καφενεία εμφανίζονται αργότερα. Στην αρχή είναι μικρά και συχνάζουν σε αυτά μόνο Τούρκοι, σταδιακά όμως η πελατεία τους εμπλουτίζεται και με Έλληνες. Σύμφωνα με τον Παπαδιαμάντη, από το 1760 η συνήθεια του καφέ μεταδίδεται και στην υπόλοιπη Ελλάδα με αφετηρία πάντα την Κωνσταντινούπολη.

Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα τα καφενεία κάνουν και τη δουλειά του καφεκόπτη, δηλαδή προμηθεύονται πράσινο ακατέργαστο καφέ και αφού τον καβουρδίσουν, τον αλέθουν σε μικρούς χειροκίνητους μύλους. Το καβούρδισμα γίνεται μέσα σε ειδικά τηγάνια που είναι καλυμμένα με μεταλλικό καπάκι και έχουν χερούλι για το συνεχές ανακάτεμα του καφέ.. Μπορεί να γίνει επίσης με περιστροφικό ψήσιμο, σε κύλινδρο που λειτουργεί όπως ακριβώς ο οβελίας του Πάσχα. Το άλεσμα του καφέ γίνεται είτε με χειροκίνητους μύλους, είτε με τη μέθοδο του κοπανίσματος. Τα μεγάλα καφενεία μάλιστα έχουν έναν υπάλληλο που έχει σαν αποκλειστική του απασχόληση το κοπάνισμα του καφέ, εργασία που γίνεται στην είσοδο του καφενείου για την προσέλκυση της πελατείας.

Μέχρι το 1900 περίπου δεν υπάρχουν ειδικά καταστήματα για την πώληση του καφέ. Η εισαγωγή γίνεται από εισαγωγείς ειδών Γενικού Εμπορίου μαζί με την ζάχαρη, το κακάο, το τσάι και άλλα είδη διατροφής. Από τους εισαγωγείς ο καφές διοχετεύεται στην κατανάλωση μέσω των καταστημάτων λιανικής πώλησης τροφίμων, των γνωστών «μπακάλικων». Οι νοικοκυρές αγοράζουν όπως και τα καφενεία τον καφέ σε πράσινη μορφή και τον επεξεργάζονται στο σπίτι, προσθέτοντας μάλιστα και λίγο σιτάρι , κριθάρι ή ρεβίθι για να διαρκέσει περισσότερο, αφού ο καφές είναι πολύ ακριβός για το μέσο εισόδημα της εποχής.

Τα πρώτα ειδικά καταστήματα για τον καφέ, τα λεγόμενα Καφεποιεία, που γρήγορα μετονομάζονται σε Καφεκοπτεία, εμφανίζονται στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ο αιώνα και ασχολούνται αποκλειστικά με την εισαγωγή, επεξεργασία και πώλησης του καφέ έτοιμου για κατανάλωση. Απο τα πρώτα Καφεκοπτεία της Αθήνας είναι ο «Οικος Μπέλκα» στην Πλατεία Δημοτικού Θεάτρου (σημερινή Πλατεία Κοτζιά) και το καφεκοπτείο Ανδρέα Ριζόπουλου στην ίδια περιοχή. Το 1914 ανοίγει το καφεκοπτείο Μισεγιάννη – Μάστορη στην αρχή της οδού Σκουφά στο Κολωνάκι, ενώ το 1920 ανοίγει το πρώτο καφεκοπτείο Λουμίδη στον Πειραιά.

Την δεκαετία του 1920, το Καφεκοπτείο Μισεγιάννη, μετά από παραγγελία του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία» εισάγει στην ελληνική αγορά τον Γαλλικό Καφέ και στη συνέχεια και όλα τα υπόλοιπα είδη καφέ που συνηθίζονται στην Ευρώπη. Στην δεκαετία του 30 ανοίγουν πολλά καφεκοπτεία, ενώ κατά την διάρκεια της κατοχής του 1940-44, λόγω έλλειψης του είδους, όσα κατορθώνουν να επιβιώσουν ασχολούνται με την επεξεργασία υποκατάστατων του καφέ ( ρεβίθι, κριθάρι, λούπινο) και παράλληλα με το εμπόριο διαφόρων ειδών, μη σχετικών με τον καφέ.

Μετά την απελευθέρωση αρχίζει μια περίοδος σκληρών κυβερνητικών παρεμβάσεων στην τιμή του καφέ, για συναλλαγματικούς λόγους, που έχει σαν αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας του προσφερόμενου ελληνικού καφέ και τη στροφή του καταναλωτή προς τον νεοεμφανισθέντα, και χωρίς κανένα έλεγχο τιμής στιγμιαίο καφέ. Καφενεία, Κυλικεία, Καφετέριες, καταστήματα Τροφίμων παραμερίζουν τον ελληνικό καφέ – που σιγά-σιγά περιθωριοποιείται – και προωθούν τον στιγμιαίο γιατί τους προσφέρει μεγαλύτερο κέρδος. Μόλις την δεκαετία του 80 αρχίζει η ομαλοποίηση της Αγοράς και επιστροφή στις καλές ποιότητες καφέ, αλλά η μεγάλη ζημιά έχει ήδη γίνει, ιδιαίτερα δε στην νεολαία που έχει πια συνηθίσει τον στιγμιαίο καφέ, ένα προιόν φυσικοχημικής επεξεργασίας, γνωστό ότι βλάπτει την υγεία του ανθρώπου (καρδιά, νεύρα, στομάχι).

Σήμερα στην Ελλάδα η αγορά του καφέ έχει ομαλοποιηθεί πλήρως και μπορεί κανείς να απολαύσει οποιοδήποτε είδος και ποικιλία καφέ επιθυμεί.

Η εξάπλωση της καλλιέργειας του καφέ

Ο καφές – ποικιλία Αράμπικα- ανακαλύφθηκε στα υψίπεδα της Αιθιοπίας και της Υεμένης τον 6 ο αιώνα μ.Χ. Μέχρι και τον 16 ο αιώνα καλλιεργούταν αποκλειστικά σε αυτές τις δύο χώρες.

– Το 1600 ένας Ινδός Μουσουλμάνος ονόματι Μπάμπα Μπουντάν μετέφερε παράνομα σπόρους καφέ στην επαρχία της Μυσόρης στην Ινδία, όπου και αρχίζει συστηματική καλλιέργεια.

–  Μεταξύ 1620 και 1660 οι Ολλανδοί μετέφεραν σπόρους από την Ινδία και έστησαν φυτείες στις αποικίες τους στην Ιάβα και την Κευλάνη.

– Γύρω στο 1700, ο καφές εισήχθη στην αυλή του Λουδοβίκου του 14 ου από τον Τούρκο πρέσβη Σουλειμάν Αγά. Το 1720 ένας αυλικός ονόματι Ματιέ ντε Κλιέ μετέφερε -μάλλον παράνομα- σπόρους στην αποικία της Μαρτινίκας όπου επίσης στήνεται σημαντική φυτεία. Ακολουθούν και άλλες αποικίες της Καραιβικής -μεταξύ των οποίων και η Γαλλική Γουιάνα- αλλά και η Ρευνιόν στον Ινδικό Ωκεανό.

– Το 1727 ένας Βραζιλιάνος αντισυνταγματάρχης γοητεύει την γυναίκα του κυβερνήτη της Γαλλικής Γουιάνας και καταφέρνει να της αποσπάσει φυτά καφέ που μεταφυτεύει στην πατρίδα του. Μέσα στον επόμενο αιώνα η Βραζιλία γεμίζει φυτείες και μετά από την καταστροφή των φυτειών σε Ινδία, Κευλάνη και Ινδονησία το 1860 από μικρόβιο γίνεται η αδιαμφισβήτητη κυρίαρχος στην παγκόσμια παραγωγή.

– Μεταξύ 1890 και 1930 επιχειρείται η διείσδυση του καφέ στην Δυτική Αφρική όπου και ανακαλύπτεται η αυτοφυής ποικιλία Ρομπούστα στις Δυτικες ακτές του Ζαίρ.

–   Το πρώτο μισό του 20ου αιώνα η καλλιέργεια του Αράμπικα εξαπλώνεται στην Λατινική Αμερική, από το Μεξικό και την Γουατεμάλα ως την Κολομβία και το Περού.

–  Το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα η Ρομπούστα εξαπλώνεται σε Δυτική και Νότια Αφρική και αναβιώνει τις φυτείες σε Ινδία, Ινδονησία και Ινδοκίνα.

Τα είδη του καφέ

ΒΡΑΖΙΛΙΑΣ ΡΙΟ

Πρόκειται για το είδος που έχει συνηθίσει εδώ και δεκαετίες η ελληνική αγορά σαν βάση για την παρασκευή του ελληνικού καφέ. Αντιπροσώπευε ανέκαθεν το 90% του συνολικού όγκου εισαγωγών καφέ στην Ελλάδα και το ποσοστό αυτό, μολονότι τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί κάπως προς όφελος των καφέδων Κεντρικής Αμερικής, εξακολουθεί να είναι μεγάλο. .

ΒΡΑΖΙΛΙΑΣ SANTOS

Θεωρείται- και είναι – καλύτερη ποιότητα από το ΡΙΟ. Καλλιεργείται στην περιοχή του Sao Paolo και φορτώνεται στο λιμάνι του Santos από όπου έχε πάρει και το όνομά του. Είναι μαλακός καφές και δεν έχει πικράδα ή οξύτητα, αντίθετα έχει ιδιαίτερο άρωμα.

COLOMBIAN

Ο καφές της Κολομβίας κερδίζει συνεχώς έδαφος τόσο στην παγκόσμια όσο και στην ελληνική αγορά, καθώς συνδυάζει χαρακτηριστικά όπως «γεμάτη» γεύση -ή «σώμα» όπως αποκαλείται στην γλώσσα των ειδικών του καφέ, αγγλιστί «Full Body»- με χαμηλή οξύτητα – δεν «γαργαλάει» την γλώσσα και τον ουρανίσκο έντονα- ενώ έχει και έντονο άρωμα που διατηρείται και στο φλυτζάνι. Η ανώτερη ποικιλία του – και αυτή που χρησιμοποιούμε αποκλειστικά στο κατάστημά μας – είναι η Supremo, που διατίθεται σε ξανθό και σκούρο ψήσιμο.

COSTA RICA

Ανάλογη με τον κολομβιανό καφέ ποιότητα με απαλό άρωμα και λεπτή οξύτητα. Καφές τέλεια ισορροπημένος, χάρις τις ιδανικές συνθήκες κλίματος εδάφους και υψομέτρου όπου καλλιεργείται.

GUATEMALA

Και εδώ τα βασικά χαρακτηριστικά είναι το λεπτό άρωμα (δίνει μια αίσθηση μπαχαρικού) και η μεστή μάζα. . Μια ειδική ποικιλία ανωτάτης ποιότητας είναι η ANTIGUA SANTA BARBARA με ακόμη πιο «μεθυστικό άρωμα».

MEXICO

Το πλούσιο άρωμα, ο γεμάτος καρπός και η ελαφρά όξινη γεύση είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της ποικιλίας ALTURA. <<

NICARAGUA

Και αυτός έχει τα γενικά χαρακτηριστικά των καφέδων Κεντρικής Αμερικής. Πιό πικάντικός από τον Κολομβιάνικο και λιγότερο όξινος από τον Κοσταρικανό, ιδανικό σαν συστατικό του Espresso.

JAMAICA BLUE MOUNTAIN

Ο πιο θρυλικός καφές που κυκλοφορεί στην παγκόσμια αγορά. Η ποσότητα που παράγεται είναι μικρή και η τιμή του αντίστοιχα ιδιαίτερα υψηλή. Συνδυάζει τα χαρακτηριστικά του καλού καφέ – σώμα, άρωμα και γεύση, είναι ιδιαίτερα απαλός και αφήνει μια γλύκα στην γλώσσα. <<<<<

KENYA

Καφές με ιδιαίτερα πλούσιο άρωμα και πολύ έντονη οξύτητα που διατηρείται στο φλυτζάνι, είτε καταναλωθεί σκέτος είτε με γάλα. Είναι η ποιότητα με τους πιο πιστούς φίλους.

ΑΙΘΙΟΠΙΑΣ MOCHA HARRAR

Η Αιθιοπία είναι – μαζί με την Υεμένη – η πατρίδα του καφέ, και ο καφές Μόκκα είναι η πιο παραδοσιακή ποικιλία αιθιοπικού καφέ. Εχει σχετικά μικρό κόκκο και ιδιαίτερη γεύση που τον κάνει ιδανικό για την παρασκευή του παραδοσιακού τούρκικου καφέ.

MOCHA – JAVA

Απαλός και πλούσιος συνδυασμός καφέ Αιθιοπίας και Java που διακρίνεται για το πλούσιο σώμα, την οξεία γεύση και το λεπτό άρωμα του.

MOCHA ΥΕΜΕΝΗΣ

Δυνατός καφές με ασυνήθιστο άρωμα και γεύση, προερχόμενος από την πατρίδα του καφέ.

SAN DOMINGO (ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ)

Έχει κι αυτός τα χαρακτηριστικά των καφέδων της Κεντρικής Αμερικής, η βασική του ιδιαιτερότητα είναι όμως πως η καλλιέργειά του γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες της Βιολογικής Γεωργίας – χωρίς χημικά λιπάσματα. – κάτι για το οποίο έχει λάβει πιστοποίηση από φορείς της Ευρωπαικής Ενωσης.

ΙΝΔΙΩΝ (MONSOON MALABAR)

Απο την νότια Ινδία (επαρχία Μυσόρης). Οι κόκκοι συλλέγονται πρίν την εποχή των μουσώνων και αφήνονται να ξεραθούν υπό την επίδρασή τους, κάτι που περιορίζει την οξύτητα και δημιουργεί έναν ιδιαίτερα ήπιο καφέ.

ΧΩΡΙΣ ΚΑΦΕΙΝΗ

Πρόκειται γιά Κολομβιάνικο καφέ που έχει υποστεί την επεξεργασία αποκαφείνωσης