Το Χριστουγεννιάτικο Τραπέζι στην Ελλάδα

Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι στην Ελλάδα  με λίγα η πολλά  εδέσματα έχει τον δικό του συμβολισμό στην πιο σημαντική , όμορφη και λαμπερή γιορτή της Χριστιανοσύνης, πέρα από την σημασία της θρησκείας, συνδυάζονται βαθύτατα, με την οικογένεια και το φαγητό,που αυτές τις γιορτινές ημέρες θα φέρει κοντά την οικογένεια.

Η αγάπη που θα μαγειρευτούν τα πιάτα σε αυτό θα τα κάνουν νόστιμα και ξεχωριστά. Οι συνταγές που ακολουθούν είναι πεντανόστιμες και η δική μας πρόταση για το τραπέζι της γιορτής.

Με βάση τα ήθη και τα έθιμα τον τρόπο ζωής  κάθε περιοχής στο πέρασμα των χρόνων ,την περίοδο των Χριστουγέννων στην Ελλάδα προετοιμάζονται και καταναλώνονται ιδιαίτερα φαγητά και γλυκά.

Κάθε τόπος έχει την δική του γαστρονομική παράδοση με κυριους πρωταγωνιστές  τα γνωστά και παραδοσιακά φαγητά και γλυκά όπως η γαλοπούλα και το χοιρινό κρέας, τις πίτες αλλά καθώς και τα κλασικά γλυκίσματα μελομακάρονα, κουραμπιέδες, δίπλες ,μπακλαβά, κανταΐφι

Το παραδοσιακό γαστρονομικό σεργιάνι στην Ελλάδα ξεκινά.

Βόρεια Ελλάδα και Θράκη

Η Μσούρα παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο φαγητό του Μελισσοχωρίου (Δήμος Μυγδονίας – Νομός Θεσσαλονίκης), μαγειρεύεται σε όλα τα σπίτια του χωριού την ημέρα των Χριστουγέννων. Πρόκειται για  χοιρινό κρέας,  μοσχάρι και κοτόπουλο που «παντρεύονται»  με σιγοβρασμένα λαχανικά και ρύζι στον φούρνο.

Μσούρα

Τι χρειάζομαι

2 κιλά χοιρινός κρέας
2 κιλά μοσχάρι
1 κοτόπουλο
λαρδί (χοιρινό λίπος)
5 κιλά πράσα
1 ρίζα σέλινο
2 κουταλιές λάδι
κόκκινο πιπέρι
αλάτι

Η γέμιση

Λίγο λάδι
1 κρεμμύδι
συκωτάκια κότας
1 φλιτζάνι τσαγιού ρύζι
1 χούφτα σταφίδες
αλάτι – πιπέρι
λίγα κάστανα ψημένα

Πως το φτιάχνω

Καβουρντίζουμε το κρεμμύδι, ρίχνουμε κομμένα τα συκωτάκια, 4-5 ψημένα κάστανα κομμένα σε κομματάκια, 1 κούπα ρύζι, 1/2 ποτήρι νερό, αλάτι, πιπέρι, σταφίδες. Γεμίζουμε την κότα.

Καθαρίζουμε τα πράσα, τα κόβουμε σε μικρά κομμάτια (τριών εκατοστών περίπου), τα πλένουμε, τα
στραγγίζουμε, τα τρίβουμε με αλάτι και πιπέρι και τα αφήνουμε αρκετές ώρες να στραγγίξουν.

Στρώνουμε το χοιρινό λίπος σε μία μεγάλη κατσαρόλα, ή στη γάστρα, και σκεπάζουμε με μία στρώση πράσα. Πάνω στα πράσα τοποθετούμε το κρέας (χοιρινό και μοσχάρι) και πάνω από αυτό βάζουμε το γεμιστό κοτόπουλο, αφού το ράψουμε και του δέσουμε τα πόδια.

Στη συνέχεια βάζουμε άλλη μία στρώση από πράσα και κρέας  και σκεπάζουμε το κοτόπουλο με πράσα.
Ρίχνουμε αλάτι, πιπέρι και λάδι και βάζουμε το φαγητό στο φούρνο. Το ψήνουμε πρώτα για 1 ώρα στους 220 βαθμούς και άλλες 5 ώρες στους 150 βαθμούς.

Στον Πόντο τώρα οι ποντιακοί λαχανοντολμάδες έχει συμβολική σημασία καθώς το τύλιγμα των φύλλων του λάχανου συμβολίζει τα σπάργανα του Χριστού.

Ποντιακοί λαχανοντολμάδες

1 λάχανο μεγάλο (ή λάχανο τουρσί)

Για τη σάλτσα

2 κονκασέ ντομάτα (ή φρέσκια ντομάτα)
αλάτι, πιπέρι, κανέλλα

Για τη γέμιση

1/2 κιλό κιμάς χοιρινός
1/2 κιμάς μοσχαρίσιος
1 φλιτζάνι τσαγιού ρύζι
3 μέτρια κρεμμύδια
1 ματσάκι μαϊντανός
μοσχοκάρυδο, αλάτι, πιπέρι, ελαιόλαδο

Πως το φτιάχνω

Ζυμώνουμε όλα τα υλικά με τον κιμά. Παίρνουμε ένα-ένα φύλλο λάχανο και τυλίγουμε τους σαρμάδες (σε μέγεθος παλάμης) βάζοντας γέμιση. Τοποθετούμε τους σαρμάδες στην κατσαρόλα εφόσον πρώτα βάλουμε μέσα λίγο λάδι και στρώσουμε τον πάτο με λίγα φύλλα λάχανου.
Έπειτα περιχύνουμε με τη σάλτσα της ντομάτας (στην οπόια έχουμε προσθέσει κανέλλα, πιπέρι, αλάτι).

Εάν το λάχανο δεν είναι τουρσί, τότε στύβουμε ένα λεμόνι και ρίχνουμε το χυμό στην κατσαρόλα με τους σαρμάδες. Τοποθετούμε ένα πιάτο πάνω στους λαχανοντολμάδες πριν κλείσουμε την κατσαρόλα και ψήνουμε σε μέτρια θερμοκρασία για μία ώρα περίπου. Αν χρειαστεί συμπληρώστε με βρασμένο νερό.

Στις βόρειες περιοχές της Ελλάδας, ιδιαίτερα στην Θράκη το χοιρινό κρέας σερβίρεται συχνά με λάχανο τουρσί.

Λάχανο τουρσί με χοιρινό

Τι θα χρειαστώ

1 κιλό χοιρινό κρέας
1 μεγάλο κρεμμύδι
2 ντομάτες σε κομματάκια χωρίς την φλούδα τους
1 κουταλιά της σούπας ρίγανη
1 κουταλιά κόκκινο πιπέρι
1 φλιτζανάκι λάδι
2 ποτήρια νερό
μισό κιλό λάχανο τουρσί

Πως το φτιάχνω

Κόβουμε το κρέας σε μέτρια κομμάτια, το πλένουμε καλά με κρύο νερό ,το στραγγίζουμε.

Ρίχνουμε το λάδι σε μια κατσαρόλα με το  κρέας και  το ψιλοκομμένο κρεμμύδι, τα σοτάρουμε  μέχρι να πιάσει κρούστα το κρέας και να ξανθίσει  το κρεμμύδι. Ακολουθεί η ντομάτα , το αλάτι το κόκκινο πιπέρι , το νερό.

Το βράσουμε σε μέτρια φωτιά για 1 1/2 ώρα.
Στην έτοιμη σάλτσα  που έχει δημιουργηθεί, ρίχνουμε το λάχανο τουρσί, αφού το έχουμε ξεπλύνει και ψιλοκόψει.

Θέλουμε   να βράσουν για περίπου μισή ώρα σε μέτρια φωτιά ενώ δεν το ανακατεύουμε συνέχεια. Τέλος  λίγο πριν σβήσουμε το φαγητό ρίχνουμε και την ρίγανη για δώσει το μοναδικό άρωμα της.

Στον Έβρο την παραμονή των Χριστουγέννων, στο τραπέζι υπήρχαν εννέα διαφορετικά εδέσματα, άβραστα και νηστίσιμα, συμβολίζοντας την αφθονία φαγητών όλο τον χρόνο.

Η μπάμπω δεν λείπει από κανένα θρακιώτικο σπίτι, απαραίτητο συμπλήρωμα του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού. Μπορεί να είναι ψητή ή βραστή. Κατά την παράδοση έχει πάρει το όνομά της από την μπάμπω, που σημαίνει γιαγιά. Όπως η γιαγιά είναι γριά και οδεύει προς το τέλος της ζωής, έτσι και η «ΜΠΑΜΠΩ» τρώγεται προς το τέλος του έτους. Ή κατά άλλους, οφείλει την ονομασία της στο υλικό παρασκευής, το χοιρινό έντερο, που είναι η κατάληξη. Ο χοίρος σφαζόταν τις παραμονές των Χριστουγέννων. Τα έντερα του ζώου καθαρίζονταν, πλένονταν, διατηρούνταν σε νερόξυδο και αποτελούσαν τη βάση για την παρασκευή του παραδοσιακού φαγητού ,το οποίο σιγοβράζει όλο το βράδυ, ώστε να είναι έτοιμο και ζεστό το πρωί, μετά τη θεία λειτουργία των Χριστουγέννων.

Επίσης το μέλι, το κρασί, το μήλο και η πίτα δεν λείπει από κανένα τραπέζι και όλα αυτά έχουν συμβολικό χαρακτήρα!

Η «Μπάμπω»

 Τι χρειάζομαι

1 κιλό συκώτι κομμάτια

1/4 κιμά μοσχαρινό

1 φλιτζάνι ρύζι (και 2 φλιτζάνες πλιγούρι προαιρετικά)

2 πράσα

2 κρεμμύδια

λίγο αλάτι, λίγη ρίγανη, λίγο μπαχάρι, λίγο λεμόνι

κίμινο και πιπέρι κόκκινο

πιπέρι μαύρο

1 ποτήρι νερό

4 έντερα (χοιρινά)

 Πως το φτιάχνω

Τα έντερα τα πλένουμε με πολύ νερό. Τα περνάμε από ξύδι για 1 ώρα και έπειτα τα ξεπλένουμε.

1 κιλό συκώτι κομμάτια

1/4 κιμά μοσχαρινό

1 φλιτζάνι ρύζι (και 2 φλιτζάνες πλιγούρι προαιρετικά)

2 πράσα

2 κρεμμύδια

λίγο αλάτι, λίγη ρίγανη, λίγο μπαχάρι, λίγο λεμόνι

κίμινο και πιπέρι κόκκινο

πιπέρι μαύρο

1 ποτήρι νερό

4 έντερα (χοιρινά)

Πλένουμε τα εντόσθια και τα βάζουμε για πολύ λίγο σε βραστό νερό (τα ζεματάμε). Τα βγάζουμε και τά ψιλοκόβουμε. Βάζουμε τα εντόσθια μέσα σε μια λεκάνη τα πράσα, το ρύζι, τον κιμά, ρίχνουμε το αλάτι, τη ρίγανη και το μπαχάρι και τα ζυμώνουμε καλά. Παίρνουμε ένα χωνί και μ’ αυτό γεμίζουμε τα έντερα.

Τα δένουμε στις άκρες με ένα σπάγγο. Τα βάζουμε σε πολύ χαμηλή φωτιά τα τρυπάμε με το πιρούνι, τα βάζουμε στο ταψί με λίγο νερό και λάδι και το ψήνουμε στο φούρνο για 1 ώρα σε σιγανή φωτιά. 

Ήπειρος
Το γιορτινό τραπέζι περιλαμβάνει λαχανοντολμάδες, πίτες όπως το κουσμέρι, η κρεατόπιτα, η μπατσάρα, η γαλατόπιτα, η γλυκιά κολοκυθόπιτα,
και τα μελομακάρουνα, όπως τα αποκαλούν οι Ηπειρώτες.
Στα Γιάννενα το αγριογούρουνο σαλμί αλλά και τα κλασικά μπακλαβαδάκια έχουν την τιμητική τους!
Στα Ζαγοροχώρια φτιάχνουν τα «σπάργανα», ένα γλυκό που μοιάζει με τηγανίτες.

Κεντρική, Στερεά Ελλάδα και Εύβοια
Το χοιρινό κρέας και η «γουρουνοχαρά» αποτελούσε μία ιεροτελεστία και όλα γιορτινά εδέσματα φτιάχνονταν με βάση το χοιρινό κρέας!
Οι γυναίκες στη συνέχεια καταπιάνονταν να φτιάξουν τη «λίπα» και την «αλευριά», ενώ οι άντρες έτρωγαν την τηγανιά και γλεντούσαν.
Τα διάφορα μέρη του κρέατος προορίζονταν για διαφορετικά φαγητά όπως για λουκάνικα, για πηχτή, για «πασπαλά».

Στα Τρίκαλα ανήμερα των Χριστουγέννων, συνήθιζαν να τρώνε όλοι μαζί «γουρνάδα», δηλαδή ψητό χοιρινό κρέας.
Το βράδυ των Χριστουγέννων ψήνουν κομματάκια χοιρινού, στη θράκα, πασπαλισμένο με μπόλικο αλάτι το «κοντοσούφλι».

Στην Στερεά Ελλάδα την μέρα των γιορτών τρώνε χοιρινό με σέλινο, αλλά και κοτόσουπα, όπως επίσης η γαλοπούλα γεμιστή.
Ακόμη παλιότερα έφτιαχναν τις «μπάμπες», που ήταν βρασμένο το παχύ έντερο και παραγεμισμένο με συκώτι, σπλήνα, μυρωδικά και μπαχαρικά.
Η πηχτή και ο πατσάς επίσης είναι γιορτινά εδέσματα, όπως και τα ψητά κρέατα.

Το χριστόψωμο και οι πίτες περιλαμβάνονται στο γιορτινό τραπέζι.

Μελομακάρονα, δίπλες, καρυδόπιτα, γαλατομπούρεκο, ραβανί και κουραμπιέδες είναι τα γλυκά των γιορτών.

Πελοπόννησος
Και εδώ πρωταγωνιστεί το γουρουνόπουλο ψημένο στο φούρνο.
Η κρεατόπιτα είναι κλασικό χριστουγεννιάτικο έδεσμα στην Αρκαδία.

Το ζύμωμα της χριστουγεννιάτικης κουλούρας αποτελεί ολόκληρη τελετουργία!

Στη Σπάρτη, οι νοικοκυρές πλάθουν με υπομονή την κουλούρα και τη κάνουν σε σχήμα σταυρού και όχι στρογγυλό.
Κάθε άκρη τη στολίζουν με αμύγδαλα και καρύδια.

Στην Μάνη τα «λαλάγγια» ή «τηγανίδες» ήταν το αγαπημένο χριστουγεννιάτικο γλυκό, όπως οι λουκουμάδες και οι δίπλες.

Επτάνησα
Στην Κεφαλονιά «πουτρίδα» είναι χοιρινό με «κάβολε» ή με «μάπα» δηλαδή κουνουπίδι ή λάχανο.

Κόκορας ή βοδινό μακαρονάδα παραδοσιακά από την Λευκάδα.
Επίσης φτιάχνουν την κουλούρα, ένα είδος ψωμιού αλλά και την λαδόπιτα.

Δωδεκάνησα
Το χοιρινό περιλαμβανόταν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι.

Στη Ρόδο απαραίτητα στο γιορτινό τραπέζι σερβίρονται τα «γιαπράκια», ντολμαδάκια δηλαδή.

Στην Σάμο τρώνε τα χοιροσφάγια και η πηχτή, που ήταν βρασμένο χοιρινό κρέας με λεμόνι, το οποίο έπηζε λόγω του λίπους και το έτρωγαν ανήμερα τα Χριστούγεννα.

Στην Σύρο ένα έθιμο θέλει να τρώνε κουνουπιδιού ή μπρόκολο και ψάρι την παραμονή των Χριστουγέννων.

Στον Πόρο χοιρινό με σέλινο ήταν η νησιώτικη εκδοχή του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού.

Στην Μυτιλήνη φτιάχνουν πλατσέδα, γλυκά πιτάκια με καρύδι .

Τα αμυγδαλωτά και οι δίπλες γλυκαίνουν σε όλα τα νησιά το γιορτινό τραπέζι.

Κρήτη
Μετά την εκκλησία μοιράζουν κρέας, κρασί και κουλούρι.

Στο Λασίθι ανήμερα τα Χριστούγεννα τρώνε τηγανητό συκώτι.

Στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι υπάρχει οπωσδήποτε το χοιρινό κρέας, όπως το γουρουνόπουλο στον ξυλόφουρνο με λεμονόφυλλα, αλλά και τις επόμενες ημέρες το κρέας δεν λείπει.

Τα λουκάνικα, απάκια, σύγκλινο, οι «τσιγαρίδες» αλλά και η γαλοπούλα είναι αγαπημένα χριστουγεννιάτικα εδέσματα.

Το Χριστόψωμο, η γιαουρτόπιτα, σαρικόπιτες αλλά και οι σφακιανές πίτες!