Αναμφισβήτητα, ο πλέον σημαντικός κλάδος στη χώρα μας στην παρούσα φάση είναι ο τουρισμός.

Συνεισφέροντας άμεσα το 7,5% του ΑΕΠ της χώρας το 2016, αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται τα επόμενα χρόνια, αγγίζοντας το 2027, σε μια δεκαετία από σήμερα, το 9,6% του ΑΕΠ, με βάση τις εκτιμήσεις που περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση του World Travel & Tourism Council για το 2017. Μάλιστα, με βάση τα στοιχεία της έκθεσης, πέρα από την άμεση συνεισφορά, η έμμεση αγγίζει για το 2016 το 18,6% του ΑΕΠ. Η επιρροή αυτή σχετίζεται με τη χρήση προϊόντων και υπηρεσιών απαραίτητων για την εξυπηρέτηση του κλάδου, την κατανάλωση που προκαλείται από τους επισκέπτες, τις επενδύσεις που σχετίζονται με τον τουρισμό, αλλά και τις δημόσιες δαπάνες. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, φαίνεται ότι, στη χώρα μας, η συνολική συνεισφορά του τουρισμού στο ΑΕΠ είναι σχεδόν 2,5 φορές μεγαλύτερη από την άμεση συνεισφορά.

Το μέγεθος αυτό είναι ενδεικτικό της συσχέτισης που έχει ο τουρισμός με την ώθηση της εγχώριας οικονομικής ανάπτυξης. Συνεπώς, η μεγιστοποίηση αυτού του πολλαπλασιαστή, επηρεάζοντας τόσο τις επενδύσεις, όσο και την αλυσίδα αξίας που συνδέεται με τον τουρισμό είναι ένα από τα στοιχήματα που οφείλουμε να ποντάρουμε.

Η στροφή του τουρισμού προς τη συνολική εμπειρία

Ο τουρισμός υφίσταται έναν σημαντικό μετασχηματισμό τα τελευταία χρόνια, καθώς καταγράφεται μια σημαντική μετατόπιση, ιδιαίτερα των πιο εύπορων στρωμάτων σε ένα διαφορετικό μοντέλο τουρισμού, που η συνολική εμπειρία από το ταξίδι αποκτά ιδιαίτερη σημασία και ανάγεται σε βασικό στοιχείο επιλογής του προορισμού. Μάλιστα, η ίδια ακριβώς τάση φαίνεται να εγκαθιδρύεται πλέον και στη νέα γενιά πακέτων all inclusive, που συνεχίζουν να αποτελούν μία από τις πλέον διαδεδομένες επιλογές για τους επισκέπτες και στη χώρα μας.

Ολοένα και περισσότερο, οι διάσημοι προορισμοί στον κόσμο, στους οποίους περιλαμβάνεται και η Ελλάδα, επενδύουν στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση ολοκληρωμένων στρατηγικών σχεδίων μετασχηματισμού του μοντέλου ανάπτυξης του τουριστικού τους προϊόντος, ώστε να συμπεριλαμβάνουν στα προσφερόμενα πακέτα ολοκληρωμένες εμπειρίες για τον επισκέπτη.

Η ανάγκη ανάδειξης του γαστρονομικού τουρισμού

Βασικό συστατικό αυτού του πολιτιστικού μείγματος αποτελεί η γαστρονομία. Ο λεγόμενος γαστρονομικός τουρισμός αρχίζει να σχηματοποιείται και στην Ελλάδα και να συγκροτεί έναν πολλά υποσχόμενο πυλώνα τουριστικής ανάπτυξης. Και αυτό γιατί, η γαστρονομία, όταν βασίζεται σε ντόπια υλικά και παραδοσιακές μεθόδους παρασκευής, μπορεί από μόνη της να αποτελέσει επαρκή λόγο για να επισκεφθεί κάποιος μια ξένη χώρα.

Σε αυτήν τη σημαντική προσπάθεια πρέπει να συνεισφέρουν αρκετοί συμμέτοχοι, που ο καθένας καλείται να διαχειριστεί σημαντικές προκλήσεις:

*Οι επιχειρηματίες/ιδιοκτήτες των καταλυμάτων και των εστιατορίων καλούνται να προσφέρουν ένα διαφοροποιημένο και ποιοτικά ανώτερο προϊόν στον επισκέπτη, διατηρώντας όμως τα κόστη σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα, ώστε να μην αλλοιωθεί το ήδη συρρικνωμένο περιθώριο κέρδους τους.

*Οι σεφ καλούνται να εξασφαλίσουν σταθερή υψηλή ποιότητα, αλλά και επαρκή ποσότητα πρώτων υλών, που θα παραδίδονται εγκαίρως και σε μορφή που τους εξυπηρετεί, διατηρώντας το κόστος σε λογικά επίπεδα.

*Οι ντόπιοι παραγωγοί καλούνται να κατανοήσουν πλήρως τις ανάγκες των πελατών τους, να ευθυγραμμίσουν την παραγωγική τους διαδικασία και να συμπιέσουν τα κόστη τους, ώστε να είναι ανταγωνιστικοί.

*Οι τοπικές αρχές οφείλουν να προωθήσουν τα τοπικά προϊόντα και τις επιχειρήσεις, να συμβάλλουν στην αύξηση της απασχόλησης και να βελτιώσουν το brand του προορισμού.

*Οι χονδρέμποροι και τα καταστήματα που πωλούν τυποποιημένα προϊόντα για ξενοδοχεία πρέπει να επαναπροσδιορίσουν την προστιθέμενη αξία που προσφέρουν, προτάσσοντας ένα είδος «γαστρονομικού πατριωτισμού».

*Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να συμβάλλουν ενεργητικά στην υποστήριξη τέτοιων προσπαθειών, περιορίζοντας σημαντικά τους κινδύνους που απορρέουν από τις συναλλαγές ανάμεσα στους ντόπιους παραγωγούς και τους ιδιοκτήτες καταλυμάτων και εστιατορίων.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί αρκετά επιτυχημένα παραδείγματα στην Ελλάδα και τον κόσμο, τα οποία και μας έχουν δώσει σημαντικά μαθήματα για μελλοντικές παρεμβάσεις.

Περιπτώσεις όπως αυτή των μαστιχοπαραγωγών στη Χίο, ή η μεγάλη επένδυση στην κρητική διατροφή με την υιοθέτηση του σήματος «Κρήτη» και «Κρητική κουζίνα» από εστιατόρια, παραγωγούς, έμπορους ή η πρόσφατη απονομή του τίτλου «European Region of Gastronomy 2019» (Ευρωπαϊκή Περιφέρεια Γαστρονομίας 2019), που απονεμήθηκε στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου για τη συλλογική προσπάθεια 117 «εταίρων» για την ανάδειξη του γαστρονομικού πλούτου της περιοχής, μας κάνουν πλέον να είμαστε πιο οργανωμένοι και πιο αισιόδοξοι.

Βέβαια, οι πλέον αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις αρμονικού παντρέματος της γαστρονομίας με τον τουρισμό είναι τα αγροτουριστικά καταλύματα και τα πολυλειτουργικά αγροκτήματα, καθώς επιτυγχάνουν να προσφέρουν μια ολοκληρωμένη εμπειρία στον επισκέπτη, η οποία συνδυάζει τη διαμονή, την παροχή σίτισης με παραδοσιακά προϊόντα, τη διοργάνωση δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την τοπική παράδοση και τη μεγιστοποίηση συνεργειών με τις τοπικές κοινωνίες.

8+1 τρόποι να συνδεθεί ο αγρότης με τον τουρισμό

Τι πρέπει να προσέξουν, όμως, οι ντόπιοι παραγωγοί για να καταφέρουν να «μπουν στο κάδρο» των μελλοντικών πελατών τους και να κερδίσουν μια θέση στη λίστα των προτιμώμενων προμηθευτών των ξενοδοχείων και των εστιατορίων της περιοχής; Συγκεντρώσαμε, λοιπόν, οκτώ συν ένα σημεία προσοχής και παρουσιάζουμε πρακτικές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε καθένα από αυτά τα σημεία.

1.Διερεύνησε προσεκτικά την τοπική αγορά και εντόπισε τα καλύτερα ξενοδοχεία και εστιατόρια στην ευρύτερη περιοχή. Μάθε αν ψωνίζουν ντόπια προϊόντα και αν ναι, από πού ψωνίζουν. Βοήθησε τους σεφ ή τους ιδιοκτήτες να ψωνίζουν πιο φρέσκα προϊόντα σε μικρότερες ποσότητες, προσχεδιάζοντας μαζί τον σωστό χρονισμό στην παραγωγή. Σε περίπτωση πάλι που δεν ψωνίζουν από την ντόπια αγορά, ένας λαχανόκηπος στα μέτρα τους ίσως τους πείσει να το ξανασκεφτούν.

2.Εντόπισε μοναδικά ή ανερχόμενα προϊόντα. Η λειτουργία ενός εξαιρετικού εστιατορίου μέσα ή έξω από ένα ξενοδοχείο είναι μια πολλή δύσκολη δουλειά. Κάθε εστιάτορας ψάχνει το «κάτι» που θα τον διαφοροποιήσει. Και εκεί μπορείς να προσθέσεις αξία εσύ. Ψάξε τριγύρω και εντόπισε ποια προϊόντα είναι σε σπανιότητα ή απουσιάζουν πλήρως από την τοπική αγορά. Ψάξε κάτι μοναδικό! Αν εσύ διαφοροποιηθείς από τους υπόλοιπους παραγωγούς, θα βοηθήσεις και τους πελάτες σου να πετύχουν το ίδιο.

3.Συναντήσου με τους σεφ και τους εστιάτορες. Ένας εξαιρετικός τρόπος για να μπεις στην τοπική αγορά είναι να συμμετέχεις σε εκδηλώσεις ή σε δραστηριότητες, στις οποίες συμμετέχουν συνήθως οι πελάτες σου. Δώσε λίγο από τον χρόνο σου να βοηθήσεις ή πρόσφερε προϊόντα στις εκδηλώσεις αυτές και σύντομα θα μπορέσεις να αποτελείς μέρος αυτής της κοινότητας.

4.Επινόησε ένα σχέδιο. Κλείσε ραντεβού με τους πελάτες σου και πήγαινε στη συνάντηση προετοιμασμένος με ένα απλό σχέδιο δράσης και κάποιες ιδέες για το ποια προϊόντα θα μπορούσαν να τους διαφοροποιήσουν από τον ανταγωνισμό και γιατί. Αυτό απαιτεί μια μικρή έρευνα και προετοιμασία, αλλά σίγουρα θα σε κάνει να φανείς πολύ πιο επαγγελματίας και θα δημιουργήσει θετική προδιάθεση. Επίσης, χρειάζεται να χτίσεις ένα πρώτο επιχειρηματικό σχέδιο που θα σε βοηθήσει να στοχεύσεις καλύτερα και να επενδύσεις πιο αποδοτικά.

5.Διαφοροποιήσου συντηρητικά. Αν ξεκινάς τώρα, πρόσεξε! Διάλεξε λίγα και καλά προϊόντα και εξασφάλισε υψηλή ποιότητα στην παραγωγή. Η όλη λογική του να ξεκινάς σε μικρή κλίμακα είναι να ακονίσεις τις ικανότητές σου και να κερδίσεις πολύτιμη εμπειρία πριν μπεις σε κάτι μεγαλύτερο. Πρέπει να είσαι έτοιμος να παράγεις περίπου 25% περισσότερο από κάθε προϊόν στην αρχή, ώστε να είσαι σίγουρος ότι θα μπορείς να καλύψεις τη ζήτηση αν η απόδοσή σου δεν είναι η αναμενόμενη.

6.Ξεκίνα με μικρά βήματα, κάνε άλματα μετά. Εστίασε στην αρχή σε έναν ή δύο πελάτες. Δούλεψε μαζί τους για μία – δύο σεζόν, ώστε να διορθώσεις όλα τα θέματα που θα ανακύψουν πριν επενδύσεις σημαντική ενέργεια και χρήμα. Οι εστιάτορες και οι σεφ έχουν τη φήμη άστατων και ανήσυχων επαγγελματιών. Αρχίζοντας, λοιπόν, συντηρητικά, μειώνεις σημαντικά τον κίνδυνο να «καείς» από αναξιόπιστους πελάτες.

7.Κάνε το διαδραστικά. Καλό θα είναι να εμπλέξεις τους ιδιοκτήτες, τους εστιάτορες και το προσωπικό τους σε αυτό που κάνεις, όσο το δυνατόν περισσότερο. Οργάνωσε μια μικρή γιορτή κατά τη φύτευση ή κατά τη συγκομιδή, κατά τις οποίες οι πελάτες σου, οι σεφ και το προσωπικό τους θα μπορούν να επισκεφθούν το χωράφι σου, ώστε να δουν από κοντά τη διαδικασία της παραγωγής και τη φροντίδα που δίνεις στα προϊόντα που χρησιμοποιούν. Αν υπάρχει η δυνατότητα οργάνωσε ένα μικρό τραπέζι με τα προϊόντα σου μαγειρεμένα σε διάφορες συνταγές. Έτσι, και τη σχέση θα καλλιεργήσεις και θα αναδείξεις την ποιότητα των προϊόντων σου.

8.Χτίσε το brand σου. Κάνε όλα εκείνα τα βήματα που χρειάζεται για να διατηρήσεις τις επιτυχημένες συνεργασίες σου. Ζήτα συχνά ανατροφοδότηση, ζήτα και πρόσφερε τακτικά προτάσεις και ιδέες και καλλιέργησε την εικόνα σου ως καινοτόμου και αξιόπιστου συνεργάτη. Αξιοποίησε ενεργητικά τη γνώση και την εμπειρία και ενσωμάτωσε τα πλεονεκτήματά σου στο όνομα της εταιρείας σου. Αναζήτησε τον κατάλληλο σύμβουλο που θα σε βοηθήσει να δημιουργήσεις και να ενισχύσεις την εικόνα σου στην αγορά.

+1 Ενημερώσου και εκπαιδεύσου. Βέβαια, πριν από όλα τα παραπάνω, η πρώτη και καθοριστική κίνηση που πρέπει να κάνεις είναι να αναζητήσεις την κατάλληλη ενημέρωση και εκπαίδευση, που θα σε βοηθήσουν να χτίσεις τη στρατηγική σου και να κυνηγήσεις πιο συστηματικά τους στόχους σου.

*Γράφει:  Γιώργος Κατσουράνης, διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας Εξέλιξη ΑΕ, μέλους του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ύπαιθρος Χώρα».

  Υπάρχει σχεδιασμός από τις Περιφέρειες της χώρας σχετικά με αυτή τη σύνδεση γεωργίας και τουρισμού. Σε ότι αφορά την Πελοπόννησο προσβλέπει σε συνεργασία με τα Δίκτυα η οποία αποτελεί και στόχο.

Όπως αναφέρει η αντιπεριφερειάρχης Πελοποννήσου, Ντίνα Νικολάκου, κατά το παρελθόν έγιναν αρκετές προσπάθειες, όπως η Ελληνική Κουζίνα, αλλά και αξιοποίηση προγραμμάτων Leader σε αυτή τη κατεύθυνση. Δυστυχώς, παρά τη σωστή στόχευση, όλα ήταν χωρίς συνέχεια και αποτέλεσαν αποσπασματικές δράσεις διαφορετικών υπουργείων.

Η ολοκλήρωση και υλοποίηση των προγραμμάτων καθυστερεί πολλές φορές λόγω έλλειψης συγκεκριμένου θεσμικού πλαισίου από το κεντρικό κράτος. «Η Περιφέρεια Πελοποννήσου συνθέτει μια win-win στρατηγική στους δύο τομείς, ώστε ο τουρισμός μας να προωθεί τα τοπικά μας προϊόντα (καθιέρωση πελοποννησιακής κουζίνας, πελοποννησιακό πρωινό- κέρασμα, βιτρίνες με τοπικά προϊόντα στα ξενοδοχεία κ.ά.) και αντίστοιχα τα προϊόντα μας να διαφημίζουν τον προορισμό (διαφήμιση του προορισμού στις ετικέτες των συσκευασιών κ.ά.). Αντίστοιχα, οι επιχειρήσεις που θα χρησιμοποιούν τοπικά προϊόντα και τοπική γαστρονομία είναι αυτές που θα προωθούμε στο εξωτερικό, με πολλά σημαντικά οφέλη για αυτές. Ως Περιφερειακή Αρχή, σε κάθε δράση εξωστρέφειας προβάλλουμε πάντοτε μαζί τον προορισμό και τα τοπικά μας προϊόντα και την γαστρονομία, και, αντίστροφα, στις εκθέσεις προϊόντων, προβάλλουμε τον προορισμό. Επίσης, επιδιώκουμε τοπικά σύμφωνα μεταξύ παραγωγών και επιχειρηματιών τουρισμού, ώστε με καλύτερες τιμές να προμηθεύουν τις τοπικές μας επιχειρήσεις φιλοξενίας και εστίασης. Αυτή η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί, να ενισχυθεί από τις αιρετές περιφέρειες και μέσω των νέων προγραμμάτων έξυπνης εξειδίκευσης να συνδεθούν με καινοτόμες δράσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ως αιρετές περιφέρειες, επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε και δίκτυα μεταξύ μας για την προώθηση κοινών γαστρονομικών διαδρομών, να δημιουργήσουμε μια Ελλάδα της ποιότητας», σημειώνει.