12966575_984624801633700_507247737_n

της Μαριάννας Τζεβελέκου,  Φοιτήτριας Νοσηλευτικής

Η παχυσαρκία αναμφισβήτητα, αποτελεί μάστιγα των ανεπτυγμένων χωρών, δυστυχώς όμως και των αναπτυσσόμενων, καθώς ο αριθμός των υπέρβαρων και των παχύσαρκων ατόμων αυξάνεται ανησυχητικά, παρόλο που ο υποσιτισμός στις συγκεκριμένες περιοχές αποτελεί κύριο πρόβλημα. Είναι κοινώς αποδεκτό, πως η παχυσαρκία αποτελεί πλέον χρόνια νόσο και είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και σακχαρώδη διαβήτη.
Η βιολογική παράμετρος της νόσου τείνει να λάβει δευτερεύουσα σημασία σε σχέση με τα κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα που έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει στα άτομα. Τα σημερινά κοινωνικά πρότυπα και οι πολιτισμικές αξίες προωθούν τις προκαταλήψεις εις βάρος τους, τόσο σε επαγγελματικό, όσο και σε προσωπικό επίπεδο. Για το λόγο αυτό, δεν είναι απαραίτητη μόνο η ιατρική προσέγγιση, αλλά και παρεμβάσεις, οι οποίες αφορούν την ολιστική φροντίδα του παχύσαρκου ατόμου.
Με τον όρο ισοζύγιο ενέργειας καλούμε την ισορροπία μεταξύ της ενεργειακής πρόσληψης και της ενεργειακής κατανάλωσης. Η διαταραχή του ισοζυγίου ενέργειας και συγκεκριμένα, το θετικό ισοζύγιο ενέργειας, είναι η αιτία της παχυσαρκίας. Όταν η ενεργειακή πρόσληψη είναι μεγαλύτερη από την ενεργειακή κατανάλωση (θετικό ισοζύγιο ενέργειας) για σημαντικό χρονικό διάστημα, οι ενεργειακές αποθήκες του σώματος και το σωματικό λίπος αυξάνονται και έτσι εμφανίζεται η παχυσαρκία.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε, πως η περίσσεια του λιπώδους ιστού σχετίζεται άμεσα, τόσο με το μέγεθος όσο και με τον αριθμό των λιποκυττάρων του οργανισμού. Ο αριθμός των λιποκυττάρων αυξάνεται κυρίως κατά την παιδική ηλικία και στα αρχικά στάδια της εφηβείας. Η παχυσαρκία λοιπόν, προκύπτει ως αποτέλεσμα της αύξησης του μεγέθους των λιποκυττάρων, του αριθμού τους ή συνδυασμό αυτών. Με την απώλεια βάρους τα λιπώδη κύτταρα μικραίνουν σε μέγεθος, αλλά ο αριθμός τους παραμένει σταθερός. Σε περίπτωση που το χαμένο βάρος επανακτηθεί, τα λιποκύτταρα αυξάνονται πάλι σε μέγεθος με ταχύτατους ρυθμούς.
Εντύπωση μπορεί να προκαλέσει το γεγονός, πως η ενεργειακή πρόσληψη επηρεάζει την ενεργειακή κατανάλωση. Αρχικά, με την αύξηση των θερμίδων που καταναλώνουμε, αυξάνεται και η θερμότητα που παράγει το σώμα λόγω λήψης τροφής και μάλιστα σε επίπεδο περίπου 10% της επιπλέον ενέργειας που προσλαμβάνει από την τροφή. Στη συνέχεια, η ενέργεια που αποθηκεύεται στο σώμα αυξάνει τη λιπώδη μάζα και την άλιπη μάζα (η οποία αποτελείται από 75% νερό και 25% πρωτεΐνες), γεγονός που αυξάνει το βασικό μεταβολικό ρυθμό. Τέλος, υπάρχουν μηχανισμοί του μεταβολικού ρυθμού, οι οποίοι έχουν την ικανότητα να αντιστέκονται στη μεταβολή του σωματικού βάρους. Κοινώς, ο μεταβολικός ρυθμός αυξάνεται ανταποκρινόμενος στην υπερκατανάλωση τροφής και μειώνεται αντίστοιχα, όταν μειώνεται και η κατανάλωση τροφής.
Γιατί όμως τελικά κάποιοι άνθρωποι παχαίνουν; Οι παράγοντες είναι πολλοί, ένας εκ των οποίων είναι και η γενετική προδιάθεση. Σύμφωνα με μελέτες υπάρχουν γονίδια που επηρεάζουν το μεταβολικό ρυθμό, τη θερμογένεση λόγω λήψης τροφής καθώς και τη διάθεση για σωματική δραστηριότητα.
Όμως η παχυσαρκία οφείλεται και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η διαθεσιμότητα τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια έχει αυξηθεί. Η φυσική δραστηριότητα, παράλληλα ολοένα και μειώνεται λόγω των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων, τα οποία έχουν περιορίσει σε σημαντικό βαθμό τη χειρωνακτική εργασία. Οι καθημερινές δραστηριότητες περιορίζονται επί το πλείστον στην παρακολούθηση τηλεόρασης και γενικότερα στον καθιστικό τρόπο ζωής. Ρόλο παίζει επίσης και ο τρόπος παρασκευής των γευμάτων. Ορισμένα άτομα, λόγω έλλειψης χρόνου, αρκούνται σε πρόχειρα φαγητά αμφίβολης ποιότητας και ταυτόχρονα υπερβολικής ποσότητας.
Διαταραχές του ενδοκρινικού συστήματος όπως ο υποθυρεοειδισμός σοβαρού βαθμού και το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών σχετίζονται με την παχυσαρκία όμως δεν αποτελούν αίτιο της. Συγκεκριμένα, υπάρχει αύξηση του σωματικού λίπους στον υποθυρεοειδισμό, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του προσλαμβανόμενου βάρους, οφείλεται στο οίδημα που προκαλεί η νόσος, το οποίο υποχωρεί έπειτα από την κατάλληλη θεραπεία.
Σύμφωνα με έρευνα, η οποία έλαβε μέρος στις ΗΠΑ, η κατάθλιψη σχετίζεται άμεσα με αλλαγή των επιπέδων του σωματικού βάρους στους ενήλικες. Η αύξηση του βάρους συμβαίνει διότι πολλοί ασθενείς έχουν την εντύπωση πως μπορούν να περιορίσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης μέσω υπερκατανάλωσης τροφής.
Τέλος, πολλές κατηγορίες φαρμάκων, όπως τα αντικαταθλιπτικά, τα ψυχοτρόπα, τα αντιψυχωσικά και τα αγχολυτικά, ευθύνονται για την ακούσια αύξηση του σωματικού βάρους. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, είναι διαθέσιμα αντικαταθλιπτικά, τα οποία δεν προκαλούν το συγκεκριμένο πρόβλημα. Διαδεδομένα φαρμακευτικά σχήματα, όπως η ινσουλίνη, μπορεί να προκαλέσουν αύξηση βάρους, όμως η διακοπή της χορήγησής τους, την αναστέλλει.

πηγή: Αντώνιος Ζαμπέλας κλινική διαιτολογία και διατροφή με στοιχεία παθολογίας