Ένας σπάνιας ομορφιάς τόπος της Κορινθιακής γης ,  απ’ τους πιο ωραίους δήμους όταν ήταν αυτόνομος πριν τον Κλεισθένη, είναι αναμφισβήτητα η Ευρωστίνη. Ο ιδανικότερος συνδυασμός βουνού και θάλασσας, με τα ατέλειωτα δάση με τα ποτάμια και τους καταρράκτες, με τα κελαρυστά ρυάκια και τους επιβλητικούς βράχους.

Σαν δήμος  είχε την ιστορία του:

Πρωτοιδρύθηκε το 1834 με την ονομασία Δήμος Ζάχολης και έδρα τη Ζάχολη και αργότερα μετονομάστηκε (το 1873) σε Δήμο Ευρωστίνης με έδρα τη Ζάχολη το καλοκαίρι και το Δερβένι το χειμώνα.

Κατά τη Μυθολογία, στο Μαύρο Όρος που είναι τα Χελυδορέα Όρη των αρχαίων Ελλήνων, οδήγησε ο νεαρός Ερμής τα κλεμμένα βόδια του Θεού Απόλλωνα και σ’ αυτό βρήκε τη χελώνα, στο κέλυφος της οποίας τέντωσε χορδές, κατασκευάζοντας έτσι την πρώτη λύρα, την οποία τελικά προσέφερε στον Απόλλωνα, ώστε να εξιλεωθεί για την κλοπή.

Ο Παυσανίας στα Αχαϊκά του γράφει ότι στο δρόμο που οδηγεί από την αρχαία Αιγείρα προς το επίνειο υπήρχε το ιερό της Αγροτέρας Αρτέμιδας. Υπολογίζεται ότι η θέση του ήταν δυτικά του οδικού κόμβου Δερβενίου και συγκεκριμένα, επάνω στη σιδηροδρομική γραμμή, στη θέση Σπυρουλέϊκα. Στην παραλιακή ζώνη της Ευρωστίνης συναντώνται τα χωριά της Λυκοποριάς, των Σαρανταπηχιώτικων, του Στομίου, της Λυγιάς, του Δερβενίου, της Πεταλούς και των Μαύρων Λιθαριών.

Σημείο αναφοράς της Λυκοποριάς είναι ο φάρος της που διευκολύνει τη ναυσιπλοϊα από και προς τον Ισθμό της Κορίνθου. Το όνομά της σημαίνει πέρασμα του λύκου (λύκου ποριά), έχει πανέμορφες ακρογυαλιές και απέχει μόλις 50 χλμ. από την Κόρινθο.

Τα Σαρανταπηχιώτικα συμπεριλαμβάνουν ένα πευκοδάσος 20 στρεμμάτων μοναδικό στο Δήμο Ευρωστίνης και από τα λιγοστά στην Πελοπόννησο.

Η Λυγιά ένα από τα πιο γραφικά και εύπορα χωριά της παραλίας του Κορινθιακού, οφείλει το όνομά στο φυτό λυγιά ή λυγαριά που φύτρωνε παλιότερα εκεί. Αξιοθέατα του χωριού οι εκκλησίες του Αγ. Σπυρίδωνα (1886) και του Αγ. Κωνσταντίνου (1903).

Το Δερβένι – που αποτελούσε και την έδρα του πρώην δήμου- είναι το διοικητικό και Εμπορικό κέντρο της περιοχής με αξιόλογα σύγχρονα κτίσματα όπως το Δημοτικό Μέγαρο, το Πανταζοπούλειο πολιτιστικό κέντρο, το Ειρηνοδικείο, ο σταθμός του ΟΣΕ κ.ά.

Το όνομά της η κωμόπολη το πήρε από την τούρκικη λέξη derven (στενό πέρασμα) η οποία έχει πολιτογραφηθεί και προσαρμοστεί στο τυπικό της νεοελληνικής.

Τα Μαύρα Λιθάρια αποτελούν το δυτικό σύνορο της σημερινής Κορινθίας και πήρε το όνομά της από τους λίθινους όγκους σκοτεινού χρώματος που υψώνονται στο ακροθαλάσσι. Η ιστορία του τόπου αυτού χάνεται στην Ιστορία, αφού αποτελούσε το επίνειο της Αχαϊκής πόλης Αιγείρα, όπου έχουν επισημανθεί λείψανα αρχαίου μώλου με τετράπλευρους ογκόλιθους και λαξευτοί τάφοι σ’ ένα βράχο. Η σημασία του χώρου είναι μεγάλη και από αρχαιολογικής πλευράς, αφού μας δείχνει τον τρόπο κατασκευής των ρωμαϊκών λιμανιών. Τέλος, δίπλα στο Αρχαίο Λιμάνι βρίσκεται μια θαυμάσια μαρίνα που συμπληρώνει με τη γραφικότητά της το κάλλος της ευρύτερης περιοχής.

Μια ορεινή διαδρομή στην περιοχή , οδηγεί στα χωριά Ροζενά, Άνω Αιγιαλό, Κουμαριά, Ζάχολη, Σαραντάπηχο, Χελυδόρι, Πύργο, Καλλιθέα και Ελληνικό. Χωριά που διατηρούν ακόμη πολλά στοιχεία της παλιάς μορφής του χωριού, με τις βρύσες, τα αλώνια και τα ξωκλήσια.

Τα Ροζενά είναι ένα χωριό που σφύζει από ζωή και δεν γεροντοκρατείται. Ελιές, αμπέλια, λεμονιές και μουσμουλιές καλλιεργούνται συστηματικά από τους κατοίκους της περιοχής, ενώ στο κέντρο του χωριού και δυτικά δεσπόζει η μεγάλη εκκλησία Βυζαντινού Ρυθμού της Υπαπαντής του Κυρίου, κτισμένη το 1928.

Κοντά εκεί βρίσκεται και ο οικισμός «Άνω Αιγιαλός» με καταπληκτική θέα προς τον Κορινθιακό Κόλπο και με αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα (όπως π.χ. οι δύο μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι στη θέση Ψηλά Αλώνια).

Η σημερινή Ζάχολη ταυτίζεται με τη Φελλόη, η οποία κατά την περιγραφή του Παυσανία «Αφθόνω καταρρείται τω ύδατι». Τα πολλά και γάργαρα νερά που κυλάνε στα αυλάκια και στα ρέμματα ή ξεχύνονται από τις εντυπωσιακές πέτρινες βρύσες, προσφέρουν ένα ανεπανάληπτο θέαμα. Τα πλατάνια και οι καρυδιές στις όχθες των ρεμάτων, οι κερασιές, οι μηλιές, οι δαμασκηνιές και οι φουντουκιές συμπληρώνουν μοναδικά ένα απαράμιλλου κάλλους τοπίο που παρουσιάζει κάθε εποχή και διαφορετική εικόνα.

Τα σημαντικότερα ιστορικά μνημεία της περιοχής είναι ο Άγ. Γεώργιος Ζάχολης, ένα κτίσμα το οποίο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο, ένα από τα σπάνια μνημεία της Χριστιανοσύνης από άποψης ρυθμού και αρχιτεκτονικής με τους 17 τρούλους (!)

Το ξωκλήσι της Παναγίας της Καταφυγιώτισσας, το οποίο είναι χτισμένο στο κοίλωμα ενός πελώριου βράχου ύψους 40 μέτρων και τέλος ο ναός της Αγ. Παρασκευής με το εξαιρετικής τέχνης λιθόκτιστο καμπαναριό και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1838.

Το Σαραντάπηχο έχει υψόμετρο 1.300 μ. και απέχει 21 χλμ. από το Δερβένι. Ένα χωριό με άγρια ομορφιά και πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Δάση με πεύκα κι έλατα, σπάνια λουλούδια που φυτρώνουν στα ξέφωτα του δάσους, αγιόκλημα κι αγριοτριανταφυλλιές αναδύουν ένα μεθυστικό άρωμα σ’ αυτό το μικρό παράδεισο.

Στο Χελυδόρι υπάρχει η ιστορική μονή, βασιλικού ρυθμού, του Προφήτη Ηλία που κτίσθηκε το 14ο αιώνα.

Στον Πύργο αντίστοιχα δεσπόζει ο επιβλητικός Πύργος του Κορδή, ο οποίος πρόσφατα αναστηλώθηκε και αναπαλαιώθηκε διατηρώντας την αρχιτεκτονική της εποχής που κτίστηκε. Σύντομα στο ισόγειο του θα στεγαστεί το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο του Δήμου.

Θα μπορούσε, θαυμάσια-σύμφωνα με την άποψη του έφορου Κορίνθου κ. Μάντη, αλλά και πολλων κατοίκων της περιοχής που το επιθυμούν – να φιλοξενήσει σε ορισμένο χώρο και κάποιες αρχαιότητες, ενδεικτικά, ώστε να καταδειχθεί η αρχαιολογική εξέλιξη της περιοχής.

Η Καλλιθέα είναι ένα γραφικό χωριό χτισμένο στις όχθες του ποταμού Σκουπαίϊκου. Σημαντικό και διατηρητέο μνημείο είναι η υδατογέφυρα της Καλλιθέας, μήκους 116 μ. που βρίσκεται σε απόσταση 50 μ. από το ναό του Αγ. Χαραλάμπους.

Το χωριό Ελληνικό, τέλος, οφείλει το όνομά του σε ομώνυμη τοποθεσία στην οποία σώζονται ερείπια οικήματος, μάλλον, Μυκηναϊκής περιόδου.

Το καλοκαίρι είναι πλούσιο σε πολιτιστικές εκδηλώσεις: μουσικές και θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις ζωγραφικής, βιβλιόυ, κεριών και αγιογραφίας, συναυλίες παραδοσιακής μουσικής από το τμήμα Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής του Πανταζοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου, τοπικά πανηγύρια, θέατρο Σκιών και δρώμενα με ξυλοπόδαρους και κλόουν για παιδιά, ποδηλατοδρομίες κ.λπ. διαδραματίζονται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του δήμου, προσελκύοντας επισκέπτες απ’ όλη την Κορινθία.

Η βόλτα τελειώνει κάπου εδώ. Οι εικόνες, οι ήχοι, οι μυρωδιές και οι γεύσεις που παίρνουμε μαζί μας, φεύγοντας, αποτελούν ήδη την αφετηρία μιας καινούριας εξερεύνησης.